Czytanie ze zrozumieniem – co musisz wiedzieć, żeby zdać egzamin?

Obowiązkowym elementem każdego egzaminu jest sprawdzanie umiejętności czytania ze zrozumieniem i dokonywania różnego rodzaju działań na tekście, np. streszczania czy nadawania tytułów akapitom. Wbrew pozorom czytanie ze zrozumieniem nie jest takie straszne, jak je malują – wystarczy poznać i zapamiętać najważniejsze strategie pracy z tekstem.

Czytanie ze zrozumieniem na egzaminie

W każdym arkuszu egzaminacyjnym część poleceń dotyczy rozumienia czytanego tekstu i wymaga wykonania różnego rodzaju zadań związanych z podanym fragmentem. Na egzaminie zazwyczaj pojawiają się zestawy pytań do kilku krótkich tekstów, które mają charakter popularnonaukowy, publicystyczny lub retoryczny. Znajdą się tam również fragmenty tekstów literackich, w tym lektur.

Strategie pracy z tekstem

1. Przeczytaj fragment powoli i uważnie, najlepiej dwa razy.
2. Zwróć uwagę na tytuł i przypisy, jeśli występują. Mogą się okazać przydatne podczas rozwiązywania zadań.
3. Zaznacz słowa, których nie rozumiesz. Postaraj się poznać ich znaczenie z kontekstu zdania, w jakim występują. Jeśli jest to konieczne – skorzystaj ze słownika dostępnego na egzaminie. 
4. Podkreślaj słowa-klucze i najważniejsze informacje pojawiające się w tekście. 
5. Rób notatki, pisz komentarze – nie będą one oceniane przez egzaminatora.
6. Podczas odpowiedzi na pytania wracaj do tekstu i zaznaczaj w nim odpowiednie fragmenty, które potwierdzają wybrane przez Ciebie rozwiązanie. 

Interpretacja tekstu literackiego (czytaj)

Jak poprawnie rozwiązać zadania?

1. Czytaj uważnie polecenia. Upewnij się, że je rozumiesz. Zwróć uwagę na podchwytliwe słowa, np. „nie”. 
2. Rób tylko to, o co Cię proszą, np. jeśli należy podać dwa argumenty, nie zapisuj ich więcej.
3. Odpowiedzi formułuj wyłącznie na podstawie tekstu. Nie przedstawiaj obiegowych ani własnych opinii. 
4. Odpowiadaj własnymi słowami. Nie cytuj, jeśli nie wymaga tego od Ciebie polecenie. 
5. Nie rozpisuj się – odpowiedzi powinny być konkretne, zwięzłe i rzeczowe. 
6. Pisz wyraźnie. Jeśli masz problem z redakcją odpowiedzi – użyj brudnopisu, a dopiero potem przenieś rozwiązanie do arkusza.

Jakie pytania do tekstu mogą się pojawić na egzaminie?

Na egzaminie mogą się pojawić pytania o:

• dominującą funkcję wypowiedzi, np. informatywną, ekspresywną, poetycką;
• gatunek tekstu, np. felieton, artykuł, recenzja;
• znaczenie wyrazów, zdań, akapitów;
• określenie tematu tekstu;
• wskazanie tezy, argumentów bądź przykładów;
• rozpoznanie środków językowych i określenie funkcji;
• cel tekstu, intencję nadawcy wypowiedzi;
• odróżnienie informacji od opinii;
• wskazanie synonimów bądź wyrażeń synonimicznych;
• stworzenie streszczenia logicznego;
• wskazanie cech stylu funkcjonalnego, np. popularnonaukowego, publicystycznego;
• rozpoznanie zabiegów stylizacji, np. archaizacji, kolokwializacji;
• budowę danego wypowiedzenia (składnia);
• budowę słowotwórczą wyrazu.

Najważniejszymi zasadami pracy z każdym tekstem jest przede wszystkim uważne, powolne czytanie oraz odszukiwanie potrzebnych do rozwiązania danego zadania fragmentów. Kiedy czytasz tekst, nie bój się po nim pisać i kreślić – to pozwoli uporządkować Twoje myśli. Pisz zwięźle i na temat, ale przede wszystkim stosuj się do poleceń. Unikaj cytowania, chyba że pojawi się takie polecenie.

Jeśli zadanie wydaje Ci się zbyt trudne, nie załamuj się – po prostu zajmij się kolejnym. Do problematycznego pytania możesz wrócić po przerobieniu pozostałych zadań. Może się wtedy okazać banalnie proste. Przed testem przypomnij sobie również treść lektur obowiązkowych. 

I przede wszystkim – nie nastawiaj się negatywnie. Wszystko zależy od Ciebie!