Opowiadanie twórcze na podstawie baśni, legendy, mitu, przypowieści

Na lekcjach w szkole podstawowej możesz spotkać się z opowiadaniem twórczym pisanym na podstawie baśni, legendy, mitu bądź przypowieści. Aby zredagować je poprawnie, trzeba znać specyfikę tych gatunków literackich. W artykule znajdziesz wszystko, co musisz wiedzieć na ten temat.

Jak napisać opowiadanie twórcze na podstawie innego tekstu?

Aby napisać opowiadanie twórcze na podstawie innego tekstu, należy przypomnieć sobie jego treść. W tego typu opowiadaniu trzeba się bowiem odwołać do utworu, który został podany w temacie wypracowania. O ile to nawiązanie nie zostało konkretnie określone, istnieje wiele możliwości twórczego przerobienia danego gatunku literackiego, np.:

• przedstawienie dalszego ciągu historii;
• stworzenie nowej historii z udziałem tych samych bohaterów;
• pokazanie tej samej historii, lecz z udziałem innych postaci;
• przedstawienie nowego zakończenia;
• umiejscowienie czasu i miejsca akcji opowieści w teraźniejszości bądź przyszłości.

Kolejnym punktem pracy nad opowiadaniem będzie zebranie informacji o bohaterach występujących w utworze. Zwróć uwagę na ich:

• wygląd;
• cechy charakteru;
• zachowanie;
• relacje z innymi postaciami.

Pisząc opowiadanie twórcze na podstawie innego tekstu, musisz zamieścić w nim cechy charakterystyczne dla gatunku literackiego, do którego ma nawiązywać tekst. Przedstawiamy je poniżej. 

Baśń

Baśń jest gatunkiem epickim, który swoje tematy czerpie z wierzeń i poglądów ludowych. Jej cechą charakterystyczną jest występowanie elementów fantastyki, magii bądź cudowności. Bohaterowie baśni często są obdarzeni wyjątkowymi, magicznymi zdolnościami (np. wróżka) bądź posiadają przedmioty o nadzwyczajnych właściwościach (np. siedmiomilowe buty, różdżka). Baśń pokazuje walkę dobra ze złem, przy czym zawsze zwycięża dobro. Z tego względu często niesie przesłanie dla odbiorców. 

Legenda

Na legendę składają się zarówno elementy realistyczne, jak i fantastyczne. Realizm opowieści może dotyczyć czasu akcji, miejsca akcji, bohaterów czy uwarunkowań społeczno-historycznych. Cechą charakterystyczną legendy jest występowanie historycznych postaci bądź zdarzeń, które przeplatają się z elementami fantastycznymi. 

Mit

Z kolei mit to opowieść o bogach i herosach, która jest przekazywana ustnie z pokolenia na pokolenie. Zawiera wyjaśnienia zagadnień świata, życia, śmierci, dobra, zła i przeznaczenia człowieka. Bohaterowie tych opowieści często posiadają nadprzyrodzone zdolności i są uczestnikami zaskakujących przygód. Mity mają uniwersalny charakter, dlatego są zawsze aktualne. 

Przypowieść

Przypowieść jest krótkim opowiadaniem, którego fabuła ma służyć jako nauka dla innych (funkcja dydaktyczna). Często przestrzega przed niewłaściwym zachowaniem lub uczy właściwego postępowania. To prosta opowieść przedstawiająca sytuacje wzięte z życia, które można interpretować na dwóch poziomach: dosłownym i metaforycznym (przenośnym). 

Budowa opowiadania

O tym, w jaki sposób zredagować opowiadanie twórcze pisaliśmy szczegółowo tutaj: Jak napisać opowiadanie odtwórcze z dialogiem (link), dlatego teraz skupimy się jedynie na najważniejszych elementach. 

Przed przystąpieniem do pisania, warto się przygotować. Pomoże w tym poniższy zestaw pytań. Oczywiście odpowiedzi będą zależały od tematu wypracowania.

1. Co jest tematem opowiadania? 
2. Kiedy i gdzie rozgrywają się wydarzenia?
3. Kto bierze w nich udział? Kim są bohaterowie? Jak wyglądają?
4. Co wydarzyło się po kolei?
5. Jakie jest zakończenie historii?
6. Kto opowiada historię (narrator pierwszoosobowy lub trzecioosobowy)?

Warto również wcześniej sporządzić plan wydarzeń, żeby podczas pracy twórczej nie zastanawiać się, o czym pisać w następnej kolejności. Jeśli potrzebujesz wskazówki, jak stworzyć plan, sięgnij do naszego poradnika: Jak napisać plan wydarzeń? 

Oczywiście przed przystąpieniem do tworzenia zdecyduj, w jaki sposób chcesz przekształcić daną historię. Przykład takiego opowiadania znajdziesz na samym końcu artykułu. 

Opowiadanie twórcze – schemat

Opowiadanie ma tytuł oraz trójdzielną kompozycję (wstęp, rozwinięcie, zakończenie). Każda poszczególna część musi być wydzielona za pomocą akapitów, przy czym w rozwinięciu akapity wydzielają także kolejne zdarzenia. 

Uproszczony schemat opowiadania wygląda następująco:

W opowiadaniu warto również umieścić dialogi oraz inne formy wypowiedzi, jak opis miejsca, postaci, przeżyć wewnętrznych itd. 

Przydatne zwroty i sformułowania

Przykładowe opowiadanie twórcze na podstawie baśni

Opowiadanie przedstawia dalsze losy Jasia i Małgosi ze znanej baśni braci Grimm. Uwzględnia takie cechy baśni, jak walka dobra ze złem, występowanie elementów fantastyki oraz szczęśliwe zakończenie. 

Klątwa z pieca, czyli o dalszych losach Jasia i Małgosi

Pewnie wszyscy doskonale znacie historię Jasia i Małgosi, którzy trzykrotnie cudem uniknęli śmierci. Rodzeństwo wróciło od wiedźmy z kilogramami złota i klejnotów. Skarby pozwoliły im na dostatnie życie. Było ono szczęśliwe, lecz do pewnego momentu. 

Okazało się, że zamknięta w piecu czarownica rzuciła klątwę na biedną Małgosię. Gdy dziewczyna dorosła, każdej nocy zamieniała się w ohydną staruchę, która boi się ognia i światła. Och, jakże Małgosia płakała! Teraz nikt nie będzie chciał jej pojąć za żonę. Zostanie sama aż do śmierci. Jaś pocieszał siostrzyczkę, lecz nie mógł nic zrobić, by poprawić jej los. Ożenił się i wyprowadził z domu. Dziewczyna została sama ze starym, schorowanym ojcem. Aby ulżyć mu w cierpieniu, zbierała zioła, robiła napary i ucierała maści. Jej sława jako uzdrowicielki rozniosła się po okolicy. 

W tym czasie królowa, mając już swoje lata, ciężko zachorowała. Leżała w łóżku wiele miesięcy, a żaden medyk nie potrafił jej pomóc. Królewicz jeździł po kraju i szukał pomocy dla ukochanej matki. Tak się stało, że przejeżdżał obok łąki, na której Małgosia zbierała zioła. Zachwycił się jej urodą i chciał zabrać ją do zamku. Dziewczyna, pamiętając o klątwie, która na niej ciążyła, odmówiła królewiczowi. Bała się, że ktoś pozna jej wstydliwy sekret. Po powrocie do domu, gorzko zapłakała. 

Stan królowej pogarszał się z dnia na dzień. Królewicz jeszcze dwukrotnie przyjeżdżał do chaty dziewczyny, by prosić ją o pomoc. Za drugim razem był tak zrozpaczony, że dziewczyna ulitowała się nad księciem.
– Dobrze, pojadę z tobą na zamek, ale muszę wrócić do domu przed zachodem słońca.
– Będzie, jak sobie życzysz. Tylko pomóż mojej matce.

Małgosia weszła do dusznej komnaty królowej i natychmiast kazała otworzyć wszystkie okna.
– Ależ nie możemy tego zrobić – protestowały dwórki – sławny medyk z Zachodu powiedział, że królowa przeziębi się i umrze. 
– Róbcie, co mówi – rozkazał książę. 

Dziewczyna zbadała chorą, obejrzała jej ciało, powąchała wodę, która stała w dzbanie obok łóżka i dotknęła resztek chleba. 
– Wylejcie tę nieświeżą wodę i ugotujcie królowej tłusty rosół z dużą ilością warzyw. Przynieście też owoce, świeżą wodę oraz gotowane mięso.
– Ależ nie możemy tego zrobić – protestowały dwórki – sławny medyk ze Wschodu nakazał królowej ścisły post, aby wypędzić z ciała złe duchy.
– Róbcie, co mówi – rozkazał książę.

Małgosia sięgnęła do swojej torby, zmieszała kilka ziół i kazała przygotować z nich napar. Dwórki nic już nie powiedziały, tylko spojrzały po sobie i wykonały polecenia. 

Królowa pod opieką Małgosi dochodziła powoli do sił. Dziewczynę codziennie przywoził na zamek i odwoził do chaty książę, który zakochał się w niej bez pamięci. Małgosia odwzajemniała jego miłość, lecz bała się zostać jego żoną ze względu na klątwę. Miała opiekować się królową dopóki ta nie wstanie z łoża, a potem odejść w daleki świat.

Gdy nastał ten dzień, wszyscy cieszyli się tak bardzo, że nie zauważyli nadejścia nocy. Małgosia przeraziła się i wybiegła z komnaty, obawiając się przemiany. Pobiegł za nią książę. Gdy znalazła się na dziedzińcu, wyszedł już księżyc. Dziewczyna spojrzała na swoje ręce i jakież było jej zdziwienie, kiedy zobaczyła, że nie zamieniły się w wyschnięte szpony staruchy. Klątwa przestała działać! Królewicz wziął Małgosię w ramiona i już nie pozwolił jej odejść. Odtąd żyli długo i szczęśliwie.