Skip to content

Jak opisać dzieło sztuki – obraz, rzeźbę, plakat, zdjęcie?

Zdjęcie autora
Iwona
|
25 kwietnia 2024 r.

W artykule

Opis dzieła sztuki może wydawać się czymś trudnym, zwłaszcza, jeśli niewiele wiemy na ten temat. Nic bardziej mylnego! Wystarczy poznać podstawowe pojęcia i przygotować dobry plan. Na czym skupić się, opisując dzieło sztuki?

Opis dzieła sztuki – schemat

Opis dzieła sztuki (obrazu, plakatu, rzeźby, zdjęcia, grafiki itp.) jest wypowiedzią, w której autor przedstawia wygląd tego dzieła oraz opinię na jego temat. Może mieć mniej lub bardziej rozbudowaną formę, jednak powinien uwzględniać trójdzielną kompozycję, czyli składać się ze wstępu, rozwinięcia oraz zakończenia (podsumowania). Zanim zaczniemy redagować opis, sporządźmy jego plan – to znacznie ułatwi pisanie! Może on przyjąć formę poniższego schematu. Oczywiście warto go uzupełnić o konkretne informacje, które wynikają z analizy danego dzieła sztuki.

Wstęp

Najważniejsze informacje na temat dzieła:

  • tytuł;
  • autor;
  • technika wykonania dzieła (obraz olejny, akwarela, rzeźba, grafika, plakat, zdjęcie itp.);
  • data powstania, opcjonalnie: epoka, styl (barokowy, renesansowy, impresjonizm itp.);
  • opcjonalnie: miejsce, w którym można dzieło obejrzeć.
Rozwinięcie

Szczegółowy opis dzieła:

  • tematyka, związek tematu z tytułem;
  • co zostało przedstawione;
  • kompozycja;
  • kolorystyka, faktura, światłocień, linie, kształty, barwy, kontrasty i ich wpływ na interpretację dzieła;
  • nastrój, czyli uczucia, jakie wywołuje dzieło i sposób jego przedstawienia.
Zakończenie

Opinia na temat dzieła; jakie wrażenie wywołuje na Tobie dzieło?

Pojęcia, które warto znać

Zanim przystąpimy do tworzenia opisu dzieła sztuki, powinniśmy poznać podstawowe pojęcia z zakresu tej dziedziny. Przedstawimy je na przykładzie malarstwa. 

Typy dzieł malarskich – podział ze względu na temat

Portret

Przedstawienie postaci z uwzględnieniem jej cech charakterystycznych.

Autoportret

Wizerunek artysty namalowany przez niego samego.

Pejzaż

Dzieło pokazujące najczęściej przyrodę, krajobraz naturalny, wiejski bądź miejski.

Akt

Dzieło przedstawiające nagą postać ludzką.

Martwa natura

Obraz przedstawiający kompozycję przedmiotów, owoców i kwiatów.

Malarstwo rodzajowe

Głównym tematem jest życie codzienne zwykłych ludzi.

Malarstwo abstrakcyjne

Dzieło skomponowane z różnego rodzaju kształtów, linii oraz barw, które nie odzwierciedlają rzeczywistości.

Malarstwo historyczne

Przedstawia postaci oraz wydarzenia historyczne ważne dla danego narodu.

Ryc. 1. Podział dzieł malarskich ze względu na temat

Środki wyrazu artystycznego – elementy kompozycji

Kolor

Barwy są jednym z głównych narzędzi ekspresji autora. Wpływają na nastrój dzieła oraz jego odbiór. W dziele mogą dominować barwy ciepłe (m.in. żółty, pomarańczowy, czerwony), kojarzące się ze szczęściem i radością, a także barwy zimne (m.in. niebieski, zielony, fioletowy), które wiążą się ze smutkiem, chłodem oraz surowością.

Linia

Uwypukla kontury przedmiotów, wyznacza perspektywę, ale również może pełnić funkcję dekoracyjną (ornamenty, wzory florystyczne) czy wyznaczać granice kompozycji (obramowanie).

Kształt

To podstawa konstrukcji treści obrazu. Kształty mogą układać się w przedstawienia realistyczne bądź abstrakcyjne.

Światłocień

Dzięki natężeniu światła artysta może wyeksponować jedne elementy, a drugie ukryć, co ma wpływ na kompozycję oraz odbiór dzieła. Użycie światłocienia buduje również realistyczną rzeczywistość.

Faktura

Struktura dzieła, która zależy od użytych przez artystę narzędzi, np. ślady pędzla na płótnie.

Perspektywa

Sposób przedstawienia trójwymiarowej przestrzeni na płaszczyźnie. Wyróżniamy następujące typy perspektyw: linearna (inaczej geometryczna lub zbieżna, która odzwierciedla przestrzeń w taki sposób, w jaki widzi ją oko ludzkie), żabia (obiekt widziany z dołu), ptasia (obiekt widziany z góry), powietrzna (obiekt przedstawiony zgodnie z prawami optyki, np. oddalone wzgórza wydają się rozmazane i przyjmują niebieskawy odcień).

Ryc. 2. Podstawowe rodzaje perspektyw

Typy kompozycji

Typy kompozycji wyróżnia się w zależności od układu poszczególnych elementów dzieła. Często opisuje się ją przy pomocy par wyrazów o przeciwstawnych znaczeniach:

  • dynamiczna (przewaga elementów ukośnych, które dają wrażenie ruchu) / statyczna (elementy ułożone najczęściej poziomo, co sprawia wrażenie braku ruchu); 
  • otwarta (układ elementów, który sugeruje, że dzieło może wychodzić poza swoje ramy; jest nieograniczone)  / zamknięta (jej elementy tworzą skończony, zamknięty układ, często ograniczony ramami);
  • symetryczna (elementy rozmieszczone równolegle po obydwu stronach osi pionowej) / asymetryczna (elementy ułożone niesymetrycznie);
  • diagonalna (elementy ułożone ukośnie) / horyzontalna (elementy ułożone na płaszczyźnie poziomej) / wertykalna (elementy ułożone w linii pionowej).

Ryc. 3. Podstawowe typy kompozycji

Przydatne zwroty i sformułowania

Wstęp
  • Obraz pt.…. autorstwa…
  • Autorem dzieła pt…. jest…
  • Anonimowa rzeźba…
  • Obraz namalowano farbami olejnymi…
  • Dzieło pochodzi z… roku…
  • To impresjonistyczne/ barokowe/ klasycystyczne dzieło powstało w… roku…
  • Obraz można podziwiać w…
  • Rzeźba znajduje się w…
Temat dzieła
  • Obraz/ scena rodzajowa/ portret/ akt/ martwa natura… przedstawia….
  • Tematem dzieła jest…
  • Artysta ukazał…
  • Na obrazie możemy podziwiać…
  • Dzieło przedstawia…, który…
Kompozycja
  • Na pierwszym/ drugim planie… 
  • Pierwszy/ drugi plan przedstawia…
  • W tle/ w głębi…
  • W centrum/ po prawej stronie/ w lewym górnym rogu/ obok/ z przodu/ z tyłu/ u góry/ po obydwu stronach…
  • Kompozycja statyczna/ dynamiczna/ otwarta/ zamknięta/ symetryczna/ asymetryczna…
  • Perspektywa żabia/ powietrzna/ linearna…
  • Abstrakcyjny/ asymetryczny układ…
Cechy dzieła
  • Wielkość: ogromne, niewielkich rozmiarów, monumentalne;
  • Barwy: nasycone, przygaszone, wyblakłe, zdecydowane, pastelowe, ciepłe, zimne, kontrastowe, stonowane;
  • Światło: przyciemnione, kontrastujące z ciemnym otoczeniem, jasne, rozproszone, delikatne, sączące się;
  • Kształt: nieregularny, regularny, proporcjonalny, okrągły, owalny, jajowaty, kanciasty, ostry;
  • Linie: proste, cienkie, ostre, falujące, grube, wyraziste, symetryczne, nieregularne;
  • Faktura: gładka, szorstka, chropowata, spękana, porowata, wyraźne pociągnięcia pędzlem;
  • Nastrój dzieła: pogodny, smutny, melancholijny, przygnębiający, tajemniczy, pełen grozy, baśniowy.
Opinia
  • Dzieło wywarło na mnie ogromne wrażenie/ zaskoczyło mnie…
  • Obraz kojarzy mi się z…
  • Nie podoba mi się tego rodzaju sztuka, ale…
  • Dzieło emanuje radością życia/ chłodem…

Przykładowy opis dzieła sztuki

Teraz, kiedy znamy już podstawowe pojęcia z dziedziny sztuki oraz ogólny schemat tworzenia opisu, możemy wykorzystać zdobytą wiedzę w praktyce. Poniżej znajduje się przykładowy opis obrazu holenderskiego malarza. 

Ryc. 4. Reynier van Gherven, „Martwa natura z ostrygą i homarem”

Ryc. 5. Przykładowy opis obrazu: Reynier van Gherven, „Martwa natura z ostrygą i homarem”

Utrwal wiedzę

Rozwiąż zadania do tego tematu i utrwal wiedzę. Następnie sprawdź swoje odpowiedzi z rozwiązaniami przygotowanymi przez nauczycieli Odrabiamy.pl.

Zadanie 1. Zadanie 2. Zadanie 3.

Materiały źródłowe

Ilustracje
Zdjęcie autora Iwona
Jestem nauczycielką języka polskiego, a moja pasja to pisanie. Tworząc materiały edukacyjne kieruję się zasadą: jeśli nie potrafisz wytłumaczyć czegoś w prosty sposób, to znaczy, że sam niewystarczająco to rozumiesz. Dlatego artykuły piszę prostym językiem i posługuję się konkretnymi przykładami. 📚📘

Podziel się: