W artykule
Opis przeżyć wewnętrznych to nic innego, jak przedstawienie uczuć oraz stanów psychicznych, które wywołała jakaś sytuacja. Głównym jego elementem jest przedstawienie emocji danej osoby. Co powinno znaleźć się w takim opisie?
Na początek wczuj się w bohatera!
Aby skutecznie opisać uczucia danej postaci, musisz dokładnie przeanalizować sytuację, która doprowadziła do pojawienia się silnych emocji. Najlepiej, jeśli wyobrazisz sobie, że to ty jesteś tym bohaterem. Zastanów się, co możesz czuć w takiej chwili. Zanotuj nazwy stanów emocjonalnych, szukaj synonimów, rozłóż całe zdarzenie na etapy – być może na każdym z nich pojawiają się inne emocje?
Punktem wyjścia opisu przeżyć wewnętrznych jest właśnie sytuacja wywołująca emocje, którą musisz ogólnie nakreślić. Pamiętaj jednak, żeby opis okoliczności nie przeważał nad opisem emocji. To właśnie odczucia są tutaj najważniejsze!
Zapamiętaj!
W opisie przeżyć wewnętrznych powinny znaleźć się nazwy emocji, nie zaś cech charakteru! Nie pisz, że bohater jest wesoły i żywiołowy, jeśli w ten sposób zachowuje się na co dzień – to są cechy jego usposobienia. Skup się raczej na tym, że w danej chwili odczuwa radość a nawet szczęście, bo dostał od rodziców upragnionego szczeniaka.
Opis przeżyć wewnętrznych – schemat
Opis przeżyć wewnętrznych tworzy się najczęściej, stosując narrację pierwszoosobową (ja opowiadam o swoich uczuciach) lub trzecioosobową (ja opowiadam o uczuciach innych osób). W tej formie pojawiają się zazwyczaj 3 główne elementy:
- fragmenty opowiadania, które opisują, co wywołało u bohatera dane emocje;
- nazwy uczuć i emocji;
- przedstawienie zewnętrznych i wewnętrznych oznak emocji, np. zbladł ze strachu, na policzki wyszły mu rumieńce ze wstydu, serce zaczęło bić mu szybciej na widok koleżanki.
Struktura opisu przeżyć wewnętrznych bywa dosyć płynna. Często w tej formie wypowiedzi nie wyróżnia się wstępu za pomocą osobnego akapitu, ponieważ już w opisie nakreślającym daną sytuację mogą pojawić się nazwy emocji. Warto jednak, w miarę możliwości, zdecydować się na wyróżnienie wstępu, rozwinięcia i zakończenia, ponieważ wyraźny schemat pracy ułatwia pisanie. W ten sposób unikamy sytuacji, w której nie wiemy, co powinno pojawić się w dalszej części wypracowania.
We wstępie przedstawiamy sytuację, która doprowadziła do wywołania u bohatera określonych emocji. To tutaj jest miejsce na krótki opis okoliczności przeżyć danej osoby.
Rozwinięcie zawiera opis uczuć oraz stanów bohatera. Tu również możesz nawiązać do opisanej wcześniej sytuacji, lecz rób to oszczędnie – przecież nie chcesz się powtarzać. W tej części pokazujesz, jak emocje wpływają na ciało człowieka, np. z jakiegoś powodu pojawiło się drżenie rąk czy krople potu na twarzy bohatera.
Skup się na tym, w jaki sposób emocje zmieniały się, ewoluowały. Taki dynamiczny opis jest dużo ciekawszy! Możesz też pokusić się o analizę psychologiczną zachowań bohatera – czy jego reakcja była zgodna z charakterem, a może zrobił coś, co zupełnie zaskoczyło innych?
W zakończeniu przedstaw swój stosunek do zaprezentowanych w opisie emocji. Możesz też podsumować całą sytuację – jaki był jej finał? Czy to, co się wydarzyło, wpłynęło w jakiś sposób na bohatera, np. powodując dojście do pewnych wniosków i wewnętrzną przemianę?
Opis przeżyć wewnętrznych
| Wstęp | Przedstawienie sytuacji, która wywołała emocje. |
| Rozwinięcie |
Właściwy opis uczuć:
|
| Zakończenie | Ocena lub podsumowanie sytuacji. |
Praktyczne wskazówki
- Nazywając emocje, stosuj wyrazy bliskoznaczne. Dla ułatwienia możesz skorzystać ze słownika.
- Wykorzystuj metafory i porównania – uatrakcyjnią wypowiedź, np. czerwony jak indor, zły jak osa, nogi jak z waty.
- Przed pisaniem zgromadź słownictwo, które może ci się przydać podczas redagowania opisu.
- Pamiętaj, że o uczuciach wiele mówi twarz danej osoby, jej gesty, zachowanie i sposób mówienia. Aby odczytać emocje, przyjrzyj się ich oznakom zewnętrznym.
Przydatne zwroty i sformułowania
Przymiotniki określające uczucia i stany
przygnębiony, zrelaksowany, przestraszony, szczęśliwy, uradowany, smutny, wściekły, roztrzęsiony, zdumiony, zdziwiony, zakochany, rozżalony, zadumany, osowiały, speszony, zniesmaczony
Rzeczowniki nazywające uczucia i stany
przygnębienie, wzburzenie, irytacja, złość, gniew, zdenerwowanie, smutek, melancholia, wstyd, beztroska, bezsilność, błogość, spełnienie, ulga, satysfakcja, zachwyt, euforia, ekscytacja, wstyd, obawa, oczarowanie, wzruszenie, fascynacja, podziw, miłość, nienawiść, żal, strach
Czasowniki informujące o stanach
nienawidzić, nie lubić, kochać, wstydzić się, żałować, bać się, szanować, cenić, gardzić
Fizyczne przejawy emocji
nerwowo przygryzał wargę, miał nogi jak z waty, nogi się pod nim ugięły, poczerwieniał ze złości/ wstydu, spociły mu się ręce, zamarł ze strachu, osłupiał ze zdziwienia, miał nietęgą minę, zacisnął pięści, oczy się mu zwęziły, jej twarz promieniowała, wzruszył ramionami, krzyczał rozdzierająco, zmarszczył czoło, uniósł brwi, wytrzeszczył oczy ze zdziwienia, kamień spadł mu z serca, serce waliło mu jak młotem, serce biło jak oszalałe, miał przyspieszony oddech, wzruszenie odebrało mu mowę, chciał skakać z radości, szczęście rozrywało mu piersi, łkanie wstrząsnęło jego ciałem
Sformułowania opisujące przeżycia
wpadł we wściekłość / panikę, zżerała go zazdrość, wzbudziła w nim zachwyt / tęsknotę / nadzieję, rozpierała go duma / energia, wstąpiła w niego nadzieja, wpadł w rozpacz / przygnębienie / melancholię, wprawił go w zdumienie / dobry nastrój, narastała w nim tęsknota / lęk, wybuchnął płaczem / gniewem, zachowywał się podejrzanie / dziwnie
Przykładowy opis przeżyć wewnętrznych
Tomek stał na scenie razem z pięcioma innymi laureatami konkursu. Teraz miało się okazać, kto otrzyma miejsca na zaszczytnych stopniach podium, a kto musi zadowolić się jednym z dwóch wyróżnień.
Próbował opanować drżące ze zdenerwowania ręce i stać w miarę możliwości nieruchomo, chociaż miał ochotę stamtąd uciec. Spocone dłonie wycierał ukradkiem o spodnie z materiału. Stres zawładnął nim całkowicie. Nie słyszał i nie widział nikogo oprócz konferansjera prowadzącego skromną galę. Nadzieja mieszała się w jego sercu razem z poczuciem bezsensu. Wcześniej czuł radosny nastrój oczekiwania i ekscytację. Teraz żałował, że wziął udział w konkursie.
W końcu nadeszła ta chwila. Zaraz wszyscy mieli poznać werdykt jury. Konferansjer wyczytał nazwiska dwóch wyróżnionych osób, ale nie było wśród nich Tomka. Jego serce biło jak oszalałe. Zbladł, zamarł w bezruchu, zacisnął pięści i oczekiwał w napięciu na swoją kolej. Jakież było jego zdziwienie, kiedy okazało się, że zdobył pierwsze miejsce! Zszokowany przyłożył palec do swojej klatki piersiowej, jakby pytając sam siebie, czy to rzeczywiście o niego chodzi. Ludzie wokół uśmiechali się do niego, bili brawo i kiwali głowami. On nadal nie mógł uwierzyć w wygraną. Poczuł nagłą eksplozję radości. Jego skrywane przed całym światem marzenie spełniło się!
Teraz, kiedy wspomina tamto przeżycie, z politowaniem kiwa głową. Dlaczego tak bardzo przeżywał prowincjonalny konkurs? Nagle dotarło do niego, że przecież to był pierwszy poważny sprawdzian jego talentu artystycznego. Dużo mu zawdzięcza, a przecież emocji wstydzić się nie wolno. Żadnych.
Zobacz też:
Utrwal wiedzę
Poniżej znajdują się zadania wraz z odpowiedziami, do rozwiązania których wykorzystano wiedzę zaprezentowaną w tym artykule.
Iwona
