Michał Korybut Wiśniowiecki – kilka słów o jego śmierci

10 listopada 1673 r. zmarł Michał Korybut Wiśniowiecki – król Polski w latach 1669-1673. Czasy jego panowania przez większość historyków są oceniane negatywnie. Historycy do dziś stawiają kilka hipotez o przyczynie jego zgonu. 

Stan zdrowia Michała Korybuta Wiśniowieckiego 

Informacji o stanie zdrowia Michała Korybuta Wiśniowieckiego dostarczają nam XVII-wieczni kronikarze. Zapewne niektóre opisy na temat króla są wyolbrzymione, jednakże nie ulega wątpliwości, że monarcha nie znał umiaru w jedzeniu i piciu. Gdy weźmie się pod uwagę warunki, w których przyszło mu rządzić (wojna domowa, konflikt z Turcją), można stwierdzić, że król borykał się z chorobą zbliżoną do współczesnej bulimii. Korybut Wiśniowiecki miał nadwagę, kłopoty żołądkowe oraz niezdrową cerę. Problemy te pogłębiało wspominane już łakomstwo. Jedna z anegdot o jego apetycie przekazuje, że jednorazowo spożył tysiąc przesłanych mu w prezencie pomarańczy.

Ryc. 1. D. Schultz, Portret króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, ok. 1669 r.

Wespazjan Kochowski i Jan Chryzostom Pasek w swych pamiętnikach zapisali, że monarcha mógł zostać otruty. Jednakże po śmierci króla zostało przeprowadzone badanie jego wnętrzności. Wykazało, że narządy Korybuta Wiśniowieckiego były zdrowe, jedynie stan żołądka wskazywał, że doszło do zatrucia w wyniku spożywania nadmiernych ilości posiłków. Prawdopodobnie przypadłość ta była dziedziczna, ponieważ ojciec króla także zmarł niespodziewanie.

Przebieg królewskiej chrobry 

Do nagłego pogorszenia stanu zdrowia króla doszło 3 listopada 1673 r. Anonimowe zapisy przekazują, że KJM w swojej chorobie extremis prawie laborat, co można przetłumaczyć, że monarcha dogorywał. Następnego dnia (4 listopada) doszło do nieznacznego polepszenia samopoczucia Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Królem opiekował się jego lekarz Wawrzyniec Braun, Szwed z pochodzenia. Ponadto monarchę konsultowali inni zagraniczni medycy. Wydali oni zgodną opinię. Wskazali, że pękł wrzód w przewodzie pokarmowym władcy i trzeba się liczyć z najgorszym możliwym scenariuszem, czyli śmiercią króla.  

5 listopada Michał Korybut Wiśniowiecki sporządził testament i powołał kilkunastu wykonawców swojej ostatniej woli. Kolejnej doby przyjął święte oleje, ponieważ lekarze zwątpili w polepszenie jego stanu zdrowia. 7 listopada król przestał mówić, miał problemy z oddychaniem i podnoszeniem głowy. Kolejnego dnia podkanclerzy Andrzej Olszowski wysłał list do żony króla – Eleonory Habsburżanki, by poinformować ją o stanie zdrowia męża. W ostatnich godzinach życia Michała Korybuta Wiśniowieckiego towarzyszył mu jego doradca, wspomniany już podkanclerzy Olszowski. 

10 listopada 1673 r. we Lwowie około godziny 9.00 zmarł bezpotomnie Michał Korybut Wiśniowiecki.

Pogrzeb

Trzy dni po śmierci króla jego zwłoki spoczęły na obitym czerwonym aksamitem katafalku  w pałacu arcybiskupim we Lwowie. Ciało zostało ubrane w strój koronacyjny. Ceremonie pogrzebowe odprawił arcybiskup lwowski. Następnie wnętrzności króla pochowano w kościele parafialnym, a zwłoki zabalsamowano. 20 listopada ciało wyruszyło w kierunku Krakowa. Szczątki królewskie aż do zorganizowania uroczystego pogrzebu miały spocząć w Mogile. Natomiast serce Korybuta Wiśniowieckiego planowano złożyć koło Warszawy, na Bielanach. 

Kondukt pogrzebowy został zawrócony decyzją senatu w okolicach Jarosławia i skierował się ku Warszawie. Ciało króla złożono na Zamku Królewskim. Końcem stycznia 1674 r. trumnę ze szczątkami Michała Korybuta Wiśniowieckiego przewieziono do kolegiaty św. Floriana w Krakowie. Następnie została ona przetransportowana na Wawel. Procesji pogrzebowej przewodził prymas Andrzej Olszewski. Za wozem z trumną postępował król Jan III Sobieski oraz ok. 800 osób, w tym chorążowie, orkiestra, rada miejska, przedstawiciele Akademii Krakowskiej i duchowieństwo. 

Po ceremoniach pogrzebowych trumnę króla Michała złożono w krypcie pod Kaplicą Świętokrzyską w specjalnie wybudowanej niszy grobowej.

Ryc. 2. Nagrobek Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Marii Eleonory Wiśniowieckiej

Materiały źródłowe