Skip to content

Liga Narodów

W artykule

Jednym ze skutków zakończenia I wojny światowej oraz paryskiej konferencji pokojowej było utworzenie Ligi Narodów. Organizacja powstała z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona. Funkcjonowała w latach 1920-1946.

Przyczyny utworzenia Ligi Narodów

  • zakończenie I wojny światowej, 
  • zwołanie paryskiej konferencji pokojowej i uchwalenie traktatu wersalskiego,
  • konieczność zagwarantowania nowego międzynarodowego ładu, 
  • zagwarantowanie pokojowego trybu rozwiązywania konfliktów, 
  • zrealizowanie inicjatywy prezydenta USA.

Cele Ligi Narodów

  • cele Ligi Narodów zostały określone w „Pakcie Ligi Narodów”,
  • zagwarantowanie pokoju między narodami, 
  • kontrolowanie przestrzegania małego traktatu wersalskiego (traktat mniejszościowy),
  • utworzenie systemu opieki mandatowej nad koloniami niemieckimi oraz krajami odłączonymi od imperium tureckiego, 
  • rozwój stosunków międzynarodowych, 
  • ograniczenie używania siły na rzecz stosowania sankcji ekonomicznych i militarnych.

System mandatowy zakładał przygotowanie terenów skolonizowanych do uzyskania samodzielności i niepodległości. Terytoria mandatowe zostały podzielone na 3 kategorie:

  • Mandat typu A – państwa najlepiej przygotowane do uzyskania suwerenności. Państwo sprawujące nad nim mandat miało służyć doradztwem i zarządzać administracyjnie. Przykład: Irak, Palestyna, Syria.
  • Mandat typu B – państwa słabiej rozwinięte i nieprzygotowane do szybkiego odzyskania niepodległości. Przykład: kolonie niemieckie w Afryce, np. Tanganika, Togo, Kamerun.
  • Mandat typu C – państwa, których droga do niepodległości była długa. Przykład: dawne posiadłości niemieckie na Pacyfiku, np. Niemiecka Nowa Gwinea, Afryka Południowo-Zachodnia.

Zasady funkcjonowania Ligi Narodów 

  • pokojowa współpraca między narodami, 
  • zapewnienie jawności stosunków międzynarodowych,
  • opieranie się w stosunkach międzynarodowych na sprawiedliwości i honorze, 
  • wyrzeczenie się siły w konfliktach międzynarodowych, choć dawano możliwość prowadzenia tzw. legalnych wojen.

Liga Narodów – najważniejsze informacje

  • siedziba: Genewa
  • członkowie: w okresie międzywojennym liczba członków wahała się między 45 a 60 państw
  • 1926 r. – przystąpienie Niemiec
  • 1933 r. – wystąpienie Niemiec i Japonii 
  • 1934 r. – przystąpienie ZSRR 
  • 1937 r. – wystąpienie Włoch 
  • 1940 r. – usunięcie ZSRR 
Liga Narodów - półoficjalny symbol

Ryc. 1. Liga Narodów – półoficjalny symbol

Struktura Ligi Narodów

Organ Kompetencje
Zgromadzenie Ligi Narodów

Kompetencje:

  • rozpatrywanie kwestii związanych z pokojem światowym,
  • podejmowanie uchwał, rezolucji, zaleceń, 
  • rozstrzyganie sporów między członkami Ligi (ostatnia instancja),
  • decydowanie o przyjęciu nowych członków, wyborze niestałych przedstawicieli Rady Ligi i wyborze sekretarza generalnego.

Skład:

  • delegaci wszystkich zrzeszonych krajów,
  • każdy członek Ligi dysponował jednym głosem,
  • podczas podejmowania decyzji obowiązywała zasada jednomyślności,
  • posiedzenia miały odbywać się co najmniej raz w roku.

 

Rada Ligi Narodów

Kompetencje: 

  • najważniejsza instytucja Ligi Narodów,
  • omawianie najistotniejszych zagadnień polityki międzynarodowej, 
  • nakładanie sankcji,
  • kontrolowanie systemu mandatowego, 
  • prowadzenie działań mediacyjnych i rozjemczych, 
  • chronienie mniejszości narodowych, 
  • mianowanie sekretarza generalnego (za zgodą Zgromadzenia).  

Skład:

  • członkowie stali (początkowo było ich 4) i niestali.

 

Sekretariat Ligi Narodów

Kompetencje:

  • koordynowanie i organizowanie Ligi Narodów,
  • przygotowywanie projektów rezolucji oraz ustaw. 
Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej

Kompetencje:

  • rozstrzygał spory między państwami i wydawał opinie doradcze.
Międzynarodowa Organizacja Pracy

Kompetencje:

  • zajmowała się m.in. ograniczeniem pracy dzieci, ochroną praw pracowników, poprawą warunków pracy i zatrudnienia.

Przyczyny słabości Ligi Narodów

  • nie utworzono sił zbrojnych, które mogłyby interweniować w sytuacjach kryzysowych, 
  • państwa łamiące zasady Ligi Narodów po prostu występowały z organizacji, by uniknąć odpowiedzialności w postaci sankcji, 
  • państwa należące do Ligi Narodów nie zawsze współdziałały, wolały realizować własne interesy, 
  • pokój światowy nie był główną wartością dla członków Ligi, 
  • system głosowania (zasada jednomyślności) sprawiał, że trudno było podjąć decyzje, a państwa łatwo wyłamywały się z obrad, 
  • pomysłodawcą Ligi Narodów był prezydent Stanów Zjednoczonych, mimo to USA nie przystąpiły do organizacji i powróciły do polityki izolacjonizmu.

Zapamiętaj! Liga Narodów w pigułce
Liga Narodów:

  • to organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona podczas paryskiej konferencji pokojowej kończącej I wojną światową,
  • swą siedzibę miała w Genewie
  • funkcjonowała w latach 1920-1946
  • jej celem było utrzymanie pokojuwspółpracy międzynarodowej na świecie, 
  • stworzyła system mandatowy, 
  • najważniejsze organy to: Zgromadzenie Ligi Narodów (międzynarodowy parlament), Rada Ligi Narodów (władza wykonawcza), Sekretariat Ligi Narodów.

Utrwal wiedzę

Poniżej znajdują się zadania wraz z odpowiedziami, do rozwiązania których wykorzystano wiedzę zaprezentowaną w tym artykule.

Zadanie 1. Zadanie 2.

Materiały źródłowe

Ilustracje

Ryc. 1.: Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Liga_Narod%C3%B3w#/media/Plik:Flag_of_the_League_of_Nations_(1939).svg.