Liga Narodów

Jednym ze skutków zakończenia I wojny światowej oraz paryskiej konferencji pokojowej było utworzenie Ligi Narodów. Organizacja powstała z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona. Funkcjonowała w latach 1920-1946.

Przyczyny utworzenia Ligi Narodów

• zakończenie I wojny światowej, 
• zwołanie paryskiej konferencji pokojowej i uchwalenie traktatu wersalskiego,
• konieczność zagwarantowania nowego międzynarodowego ładu, 
• zagwarantowanie pokojowego trybu rozwiązywania konfliktów, 
• zrealizowanie inicjatywy prezydenta USA.

Cele Ligi Narodów

• cele Ligi Narodów zostały określone w „Pakcie Ligi Narodów”,
• zagwarantowanie pokoju między narodami, 
• kontrolowanie przestrzegania małego traktatu wersalskiego (traktat mniejszościowy),
• utworzenie systemu opieki mandatowej nad koloniami niemieckimi oraz krajami odłączonymi od imperium tureckiego, 
• rozwój stosunków międzynarodowych, 
• ograniczenie używania siły na rzecz stosowania sankcji ekonomicznych i militarnych.

System mandatowy zakładał przygotowanie terenów skolonizowanych do uzyskania samodzielności i niepodległości. Terytoria mandatowe zostały podzielone na 3 kategorie:

• Mandat typu A – państwa najlepiej przygotowane do uzyskania suwerenności. Państwo sprawujące nad nim mandat miało służyć doradztwem i zarządzać administracyjnie. Przykład: Irak, Palestyna, Syria.
• Mandat typu B – państwa słabiej rozwinięte i nieprzygotowane do szybkiego odzyskania niepodległości. Przykład: kolonie niemieckie w Afryce, np. Tanganika, Togo, Kamerun.
• Mandat typu C – państwa, których droga do niepodległości była długa. Przykład: dawne posiadłości niemieckie na Pacyfiku, np. Niemiecka Nowa Gwinea, Afryka Południowo-Zachodnia.

Zasady funkcjonowania Ligi Narodów 

• pokojowa współpraca między narodami, 
• zapewnienie jawności stosunków międzynarodowych,
• opieranie się w stosunkach międzynarodowych na sprawiedliwości i honorze, 
• wyrzeczenie się siły w konfliktach międzynarodowych, choć dawano możliwość prowadzenia tzw. legalnych wojen.

Liga Narodów – najważniejsze informacje

• siedziba: Genewa
• członkowie: w okresie międzywojennym liczba członków wahała się między 45 a 60 państw

• 1926 r. – przystąpienie Niemiec
• 1933 r. – wystąpienie Niemiec i Japonii 
• 1934 r. – przystąpienie ZSRR 
• 1937 r. – wystąpienie Włoch 
• 1940 r. – usunięcie ZSRR 

Ryc. 1. Liga Narodów – półoficjalny symbol

Struktura Ligi Narodów

Przyczyny słabości Ligi Narodów

• nie utworzono sił zbrojnych, które mogłyby interweniować w sytuacjach kryzysowych, 
• państwa łamiące zasady Ligi Narodów po prostu występowały z organizacji, by uniknąć odpowiedzialności w postaci sankcji, 
• państwa należące do Ligi Narodów nie zawsze współdziałały, wolały realizować własne interesy, 
• pokój światowy nie był główną wartością dla członków Ligi, 
• system głosowania (zasada jednomyślności) sprawiał, że trudno było podjąć decyzje, a państwa łatwo wyłamywały się z obrad, 
• pomysłodawcą Ligi Narodów był prezydent Stanów Zjednoczonych, mimo to USA nie przystąpiły do organizacji i powróciły do polityki izolacjonizmu.

Zapamiętaj! Liga Narodów w pigułce
Liga Narodów:

• to organizacja międzynarodowa powstała z inicjatywy prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona podczas paryskiej konferencji pokojowej kończącej I wojną światową,
• swą siedzibę miała w Genewie, 
• funkcjonowała w latach 1920-1946, 
• jej celem było utrzymanie pokoju i współpracy międzynarodowej na świecie, 
• stworzyła system mandatowy, 
• najważniejsze organy to: Zgromadzenie Ligi Narodów (międzynarodowy parlament), Rada Ligi Narodów (władza wykonawcza), Sekretariat Ligi Narodów.

Materiały źródłowe