Jak napisać recenzję?

Pewnie wiele razy zdarza ci się szukać opinii na temat jakiegoś filmu, książki czy przedmiotu, który chcesz kupić. Wtedy przeglądasz teksty rzetelne, często bardziej rozbudowane, czyli recenzje. A może tobie zdarzyło się napisać taką opinię? Znajomość tworzenia tej formy wypowiedzi przydaje się nie tylko w szkole. Jak napisać dobrą recenzję? Sprawdź!

Co to jest recenzja?

Samo słowo „recenzja” pochodzi z łaciny (recensio) i oznacza „przegląd”. Nazwa ta sporo mówi o samym gatunku, ponieważ recenzja to nic innego, jak krytyczne omówienie tekstu kultury bądź wydarzenia kulturalnego. Skupia się na przedstawieniu cech opisywanego dzieła oraz opinii autora na jego temat. Jest to zatem ocena subiektywna. Recenzje najczęściej ukazują się w prasie, internecie, ale także w formie podcastów czy filmów wideo umieszczanych w popularnych serwisach streamingowych.

Co można recenzować? Wszystko, co tylko wymyślił i stworzył człowiek! Recenzja, zwłaszcza w szkole, kojarzy się z oceną jakiegoś tekstu literackiego, filmu, dzieła sztuki czy wystawy. Tymczasem współcześnie recenzuje się także gry komputerowe i planszowe, albumy muzyczne, a nawet sprzęty codziennego użytku, np. telefony, komputery czy auta. 

Jaki jest cel pisania recenzji? Takie opinie informują o istnieniu dzieła i pomagają innym podjąć decyzję, czy warto przeczytać daną książkę, obejrzeć film lub kupić dany model telefonu. Jest to cenna informacja także dla twórców, ponieważ pozwala doskonalić oferowane przez nich produkty. 

Rodzaje recenzji

Recenzje mogą być mniej lub bardziej profesjonalne. Pisze się je amatorsko bądź w celach zarobkowych. Przybierają też różne formy w zależności od kontekstu, w jakim mają być umieszczone. Inaczej będzie wyglądała recenzja pisana na forum, a inaczej ta przeznaczona do publikacji w czasopiśmie naukowym. Niezależnie od tego można wyróżnić recenzje o charakterze:

• informacyjnym – ukazują dane zjawisko rzetelnie, skupiając się przede wszystkim na obiektywnych informacjach, często posługują się opisem, streszczeniem, opowiadaniem czy charakterystyką;
• felietonowym – część opisowa i krytyczna jest ograniczona do minimum, recenzja w takim przypadku stanowi pretekst do przedstawienia opinii, przemyśleń autora na temat jakiegoś zjawiska;
• eseistycznym – recenzja przypominająca esej, dlatego wymaga od autora dużej wiedzy oraz umiejętności dzielenia się swoimi przemyśleniami, które powinny być błyskotliwe oraz ukazywać dany problem z szerszej perspektywy. 

Recenzja krok po kroku

Do pisania recenzji warto się przygotować. Nie wystarczy po prostu siąść nad kartką papieru i pisać. Najpierw trzeba zebrać informacje potrzebne do zredagowania recenzji, zrobić notatki, a najlepiej plan. 

1. Dokładnie zapoznaj się z dziełem, które masz zrecenzować. Przeczytaj książkę, obejrzyj film, zagraj w grę itd. Już podczas tych czynności skup się na tym, co ci się podobało, co było denerwujące lub utrudniało odbiór dzieła. Rób notatki, żeby nic ważnego ci nie umknęło.
2. Zbierz informacje na temat dzieła. Sięgnij po artykuły branżowe, ale także recenzje pisane przez inne osoby. Pamiętaj jednak, że mają one być wyłącznie inspiracją. Nie kopiuj pracy innych osób!
3. Zdecyduj, na którym elemencie dzieła chcesz skupić się w recenzji. Może to być fabuła, konstrukcja bohaterów, warstwa wizualna itd. 
4. Zastanów się, jakich argumentów możesz użyć, żeby wyrazić swoją opinię. 

Idealnie będzie, jeśli przed pisaniem stworzysz plan recenzji. To zdecydowanie ułatwi ci pracę nad tekstem.

Budowa recenzji

Recenzja, podobnie jak każda dłuższa wypowiedź, powinna składać się ze wstępu, rozwinięcia i zakończenia. We wstępie jest miejsce na ogólne przedstawienie dzieła, w rozwinięciu oceniamy poszczególne jego elementy, natomiast w zakończeniu podsumowujemy rozważania i prezentujemy swoją opinię końcową. 

1. Nadaj tytuł. W przypadku recenzji szkolnej nie jest to obowiązkowe, ale na pewno zwiększy jej atrakcyjność. Jeśli natomiast piszesz bądź nagrywasz recenzję do serwisu internetowego, tytuł będzie konieczny. W ten sposób czytelnicy znajdą to, czego szukają.

Tytuł może być prosty, np. Recenzja gry „Wiedźmin 3: Dziki Gon” lub nieco bardziej ambitny, np. „Jako ostatni wróg zostanie pokonana śmierć” – recenzja książki J.K. Rowling „Harry Potter i Insygnia Śmierci”.

2. Wprowadź do tematu. Napisz, czego będzie dotyczyła recenzja bądź poinformuj, jak doszło do twojego spotkania z dziełem, np. Obowiązkowa wycieczka szkolna do kina okazała się zaskakująco udana ze względu na film, jaki wybrały dla nas polonistki.
   
3. Podaj podstawowe informacje o dziele: tytuł, autora, datę powstania utworu. Zarysuj fabułę. Wystarczy, że ogólnie wspomnisz, o czym opowiada. Nie wdawaj się w szczegóły.

4. Przedstaw problematykę utworu, czyli napisz, jaki problem porusza, z czym próbuje się zmierzyć. Ten i poprzedni punkt to część informacyjna twojej recenzji, a jednocześnie najbardziej obiektywna.
   
5. Zanalizuj i oceń elementy dzieła. Ten fragment będzie się różnił w zależności od tego, jaki utwór recenzujesz oraz na których elementach chcesz się skupić. Inaczej opiszesz film, inaczej książkę, a w jeszcze inny sposób zrecenzujesz swój nowy telefon.
   
   Co możesz oceniać w przypadku utworu literackiego, filmu, sztuki czy gry komputerowej?

• Akcję – była szybka czy wolna? nudna czy zaskakująca? czy któryś wątek szczególnie ci się spodobał? a może twórcy w ogóle nie popisali się w tym elemencie utworu?
• Bohaterów – nudni czy ciekawi? realistyczni czy papierowi? czy można ich lubić? czy są wartościowi? jak wypadli aktorzy odgrywający te role?
• Elementy wizualne – np. zdjęcia, efekty specjalne, kostiumy, scenografia, estetyka dzieła.
• Muzyka, ścieżka dźwiękowa. 
• Narracja – sposób jej prowadzenia, wciągająca czy nie? chaotyczna czy uporządkowana?
• Inne elementy, np. język utworu, opisy, sposób wydania książki, płyty.
  

6. Podsumuj swoją ocenę. Mogą ci pomóc odpowiedzi na poniższe pytania. Oczywiście w zakończeniu nie musisz umieszczać ich wszystkich. Wybierz tylko te, które pasują do twoich przemyśleń 😉
   

• Czy dzieło jest oryginalne, wartościowe, niesie ze sobą jakieś przesłanie?
• Porusza jakiś ważny problem, a może jest nudne oraz schematyczne?
• Czy polecisz komuś ten utwór? Dla kogo powstał i z jakiego powodu?
• Może utwór zachęcił cię do poznania innych dzieł tego samego autora?
• Czy jest coś, co szczególnie ci się podobało w tym utworze? A może coś masz ochotę zmienić?

Schemat recenzji

O czym należy pamiętać, pisząc recenzję?

Pisząc recenzję, warto pamiętać o kilku ważnych elementach, które nie tylko ułatwią pisanie, ale też pokażą odbiorcy, że warto sięgnąć akurat po twój tekst. 

1. Podawaj tylko prawdziwe informacje, nie okłamuj czytelnika ani nie zmyślaj. Jeśli nie znasz jakiegoś faktu, po prostu go pomiń. Możesz skupić się na innym elemencie dzieła, które opisujesz.
2. Przedstaw problematykę utworu, a nie tylko jego streszczenie. Krótki zarys fabuły jest konieczny, ale warto zachować umiar. 
3. Nie spoileruj! Szanuj swojego odbiorcę. Chyba też nie lubisz, kiedy ktoś odbiera ci przyjemność, zdradzając zakończenie filmu, który dopiero chcesz obejrzeć?
4. Posługuj się fachowym słownictwem, typowym dla dziedziny, z której piszesz recenzję. W ten sposób budujesz swoją wiarygodność. Poniżej znajdziesz bank słów, który może ci w tym pomóc.
5. Uargumentuj swoją opinię. Nikogo przecież nie interesuje, że coś ci się nie podoba tylko dlatego, że masz inny gust. 

Dobra recenzja powinna zawierać: 

• słownictwo wartościujące,
• słownictwo specjalistyczne,
• problematykę utworu,
• zarys fabuły,
• elementy informacyjne, analityczne i oceniające.

Przydatne zwroty i sformułowania

Przykładowa recenzja

Iwona

Jestem nauczycielką języka polskiego, a moja pasja to pisanie. Tworząc materiały edukacyjne kieruję się zasadą: jeśli nie potrafisz wytłumaczyć czegoś w prosty sposób, to znaczy, że sam niewystarczająco to rozumiesz. Dlatego artykuły piszę prostym językiem i posługuję się konkretnymi przykładami. 📚📘

Podziel się: