Notatka syntetyzująca na maturze – jak napisać?

Notatka syntetyzująca jest krótką formą wypowiedzi, która pojawia się na maturze z języka polskiego w nowej formule obowiązującej od 2023 roku. Czym jest notatka syntetyzująca? Jak ją napisać krok po kroku? Jak wygląda przykładowa notatka? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w artykule.

Co to jest notatka syntetyzująca?

Notatka syntetyzująca jest zwięzłym przedstawieniem najważniejszych informacji, które zostały omówione w tekście lub kilku tekstach poruszających ten sam temat. Ma formę krótkiej wypowiedzi przypominającej streszczenie. Od streszczenia różni się przede wszystkim problemowym podejściem do tematu.

Streszczenie – jak napisać? (czytaj)

Na maturze zostaniecie poproszeni o napisanie notatki syntetyzującej dotyczącej dwóch tekstów. Taka notatka musi uwzględnić wspólne wątki poruszane przez obydwu autorów oraz różnice występujące między nimi. Powinna też zawierać ogólne stwierdzenie, w jaki sposób teksty odnoszą się do podanego tematu.

Cechy notatki syntetyzującej

Notatka syntetyzująca powinna być:

• rzeczowa (zgodna z treścią tekstów i tematu wypowiedzi),
• zwięzła (zawiera najważniejsze informacje),
• sformułowana własnymi słowami (za pomocą synonimów, parafraz i uogólnienia treści),
• spójna (tworzą ją zdania logicznie powiązane ze sobą),
• napisana w formie pełnych zdań,
• poprawna pod względem ortograficznym, interpunkcyjnym i językowo-stylistycznym.

Ile słów powinna mieć notatka syntetyzująca na maturze?

Jako maturalna forma wypowiedzi notatka syntetyzująca musi mieścić się w danym limicie słów. Jest to nie mniej niż 60 wyrazów i nie więcej niż 90 wyrazów. Ale bez obaw – nie trzeba o tym pamiętać. Taka informacja znajduje się w arkuszu:

Twoja wypowiedź powinna liczyć 60–90 wyrazów.

W nowej formule matury obowiązującej od 2023 roku notatka syntetyzująca pojawia się pod koniec pierwszej części egzaminu z języka polskiego na poziomie podstawowym (1. Język polski w użyciu). Można zdobyć za nią aż 4 punkty, dlatego warto dobrze ją napisać.

Notatka syntetyzująca krok po kroku

Aby ułatwić sobie proces pisania notatki, warto go rozbić na poszczególne kroki. W ten sposób powstanie nie tylko schemat wypowiedzi, ale i dokładny plan działania.

Krok 1.

Dokładnie przeanalizuj temat notatki. W ten sposób dowiesz się, jakie zagadnienie będzie poruszane w obydwu tekstach. Dla ułatwienia możesz podkreślić odpowiednie fragmenty w poleceniu.

Krok 2.

Przeczytaj uważnie obydwa teksty, co najmniej dwa razy. Podczas czytania podkreśl najważniejsze informacje zawarte w artykułach. Możesz też robić notatki na marginesie lub w brudnopisie.

Krok 3.

Porównaj poglądy autorów:

• treści wspólne – te, z którymi obydwaj się zgadzają;
• różnice zdań – treści, do których autorzy podchodzą w odmienny sposób;
• poglądy indywidualne – takie, które pojawiają się tylko w jednym tekście.

Dla ułatwienia porównanie możesz zrobić w tabeli w brudnopisie. Pamiętaj, żeby nie odchodzić od tematu polecenia.

Krok 4.

Zapisz notatkę syntetyzującą w brudnopisie. Powinna składać się z całych zdań. Wypowiedź rozpocznij od ogólnego stwierdzenia, w jaki sposób autorzy podchodzą do tematu. Najpierw przedstaw poglądy, w których się zgadzają, następnie przejdź do różnic.

Pisz własnymi słowami i nie cytuj!

Krok 5.

Sprawdź tekst pod kątem ortograficznym i interpunkcyjnym. Usuń też zbędne słowa oraz powtórzenia.

Krok 6.

Policz wyrazy w notatce. Liczba słów powinna mieścić się w przedziale 60–90 wyrazów. Jeśli tekst jest za krótki – rozbuduj go. Jeśli ma za dużo słów – skróć zdania.

Krok 7.

Przepisz gotowy tekst w odpowiednie miejsce w arkuszu.

Ryc. 1. Notatka syntetyzująca krok po kroku

Schemat notatki syntetyzującej

Dobrze napisana notatka syntetyzująca powinna zawierać stanowisko autora 1. tekstu, stanowisko autora 2. tekstu oraz zestawienie stanowisk.

Zestawienie stanowisk to ogólne stwierdzenie, w jaki sposób obydwaj autorzy podchodzą do tematu przedstawionego w poleceniu (zgadzają się ze sobą lub nie).

Uwaga! Mogą tutaj pojawić się dwa schematy:

• schemat 1. – od ogółu do szczegółu;
• schemat 2. – od szczegółu do ogółu.

Tab. 1. Schemat 1. notatki syntetyzującej – od ogółu do szczegółu

Tab. 2. Schemat 2. notatki syntetyzującej – od szczegółu do ogółu

Wzór notatki syntetyzującej

Możesz też skorzystać ze wzoru, który wypełnisz zgodnie z tematem wypowiedzi. Nie zapomnij uzupełnić go o nazwiska autorów i tytuły tekstów:

Poglądy autorów na temat …(temat obydwu tekstów)… są ze sobą zbieżne / różnią się od siebie. (nazwisko autora).. tekstu ..(tytuł tekstu).. dowodzi, że… Natomiast ..(nazwisko autora).. w tekście pod tytułem ..(tytuł tekstu).. zaznacza, że…

Notatka syntetyzująca – przykłady

Poniżej przedstawiamy przykładową notatkę syntetyzującą, która została opracowana na podstawie materiałów z arkusza pokazowego CKE z marca 2022 roku (zad. 6, str 6).  Ma ona formę zbudowaną według schematu 2. – od szczegółu do ogółu:

Ryc. 2. Przykładowa notatka syntetyzująca według schematu 2. – od szczegółu do ogółu

Rozwiązania zadań maturalnego arkusza pokazowego z języka polskiego (marzec 2022).

Tutaj z kolei przykład notatki syntetyzującej sformułowanej przez naszą nauczycielkę Ewę. Jest to przykładowe rozwiązanie zadania z arkusza diagnostycznego z września 2022 roku (zad. 6, str. 7). Tekst powstał na podstawie schematu 1. – od ogółu do szczegółu.

Ryc. 3. Przykładowa notatka syntetyzująca według schematu 1. – od ogółu do szczegółu

Rozwiązania zadań maturalnego arkusza diagnostycznego z języka polskiego (wrzesień 2022)

Przydatne zwroty i sformułowania

• Obydwaj autorzy twierdzą, że / przekonują / postulują…
• Poglądy autorów różnią się / są ze sobą zbieżne.
• Autorzy poruszyli problem / kwestię / zagadnienie…
• Tematem obydwu tekstów jest…
• Autor pierwszego tekstu przekonuje, że… / wskazuje na…
• Swoje zdanie uzasadnia…
• Z kolei autor drugiego tekstu uważa, że…
• Autor drugiego artykułu ma odmienne zdanie, ponieważ twierdzi, że…
• Swoją tezę potwierdza następującymi argumentami…

Wypowiedź argumentacyjna, czyli rozprawka (czytaj)

Materiały źródłowe