Czasowniki modalne – do czego służą i jak prawidłowo ich używać?

Czasowniki modalne to specyficzna grupa angielskich czasowników posiłkowych – wpływają bowiem na znaczenie bezokoliczników, przed którymi występują. Ich nazwa pochodzi od łacińskiego słowa modus (sposób) i wskazuje właśnie na sposób formułowania argumentów w wypowiedzi. Czasowniki te mogą wyrażać m.in.: umiejętności, obowiązki i potrzeby, konieczność lub jej brak, zakazy, nakazy, przymus, pewność, prawdopodobieństwo lub logiczne założenia. Ponadto używamy ich także do wyrażania próśb i powinności, udzielania rad i rekomendacji oraz składania propozycji i wystosowania zaproszeń.

Czasowniki modalne – cechy

• W swojej podstawowej formie występują one tylko w czasie teraźniejszym (wyjątek: could). W czasie przyszłym i przeszłym pojawiają się w konkretnych konstrukcjach, które omówimy sobie w dalszej części tego artykułu.
• Występują tylko w jednej formie, co oznacza, że nie ulegają żadnym modyfikacjom, które dotyczą innych czasowników bez względu na osobę i liczbę przyjmują one taką samą postać – nie dodajemy do nich końcówki -s/-es (jak w przypadku czasu present simple; wyjątek: need to), –ing (typowej dla czasów continuous) czy –ed/-d (charakterystycznej dla czasowników w czasie przeszłym i zaprzeszłym).
• Czasowniki, które poprzedzają, mają formę bezokolicznika bez to (po niektórych czasownikach modalnych już występuje to i jest ich integralną częścią, np. ought to, have to).
• Pytania z grupą czasowników modalnych tworzymy poprzez użycie inwersji, a więc zamieniając miejscami podmiot i czasownik modalny.
• Przeczenia tworzymy poprzez dodanie słowa not po czasowniku modalnym (np. should not – shouldn’t).
• Czasowniki modalne nigdy nie występują bezpośrednio po sobie.

Funkcje czasowników modalnych w czasie teraźniejszym i przyszłym

W poniższej tabeli przedstawiono zestawienie czasowników modalnych wraz z tłumaczeniem na język polski, określeniem ich zastosowania oraz przykładowymi zdaniami. W kolumnie z uwagami znajdziecie natomiast ważne informacje dotyczące form przeczących i przeszłych oraz szczegółowe wytyczne co do ich użycia.

CAN

COULD

MAY

MIGHT

MUST/MUSTN’T

HAVE TO

NEED (TO)

OUGHT TO/SHOULD

SHALL

WILL

WOULD

DARE (TO)

Powiązane wyrażenia o charakterze niemodalnym

W języku angielskim istnieją wyrażenia, które nie są czasownikami modalnymi, ale mają zbliżone do nich cechy. Ponadto modyfikują znaczenie czasownika głównego, lecz w przeciwieństwie do modalnych odmieniają się przez osoby i czasy gramatyczne.

Konstrukcje z czasownikami modalnymi w czasie przeszłym

Czasowniki modalne mogą się także odnosić do przeszłości. Jedne z nich – takie jak could, czy would – nie wymagają żadnych dodatków, inne mają swoje formy przeszłe (chociaż niektóre funkcjonują w czasach teraźniejszych i przyszłych). Jeszcze inne łączą się z charakterystycznym dla czasów z rodziny perfect operatorem have oraz III formą czasownika (past participle).

Czasowniki nieregularne w języku angielskim – dlaczego należy je znać? (czytaj)

1) Czasowniki, które nie wymagają dodawania innych elementów:

• could – jest przeszłą formą od czasownika can, ale może też odnosić się do przeszłych umiejętności (np. When I was five I could ride a bike. – Kiedy miałem/am 5 lat, potrafiłem/am jeździć na rowerze.) i wydawania pozwoleń (np. When I was sixteen I could go to bed after midnight. – Kiedy miałem/am 16 lat, mogłem/am kłaść się spać po północy.);
• would – wyraża przeszłą czynność, która była wykonywana regularnie, ale nie jest już aktualna (When Linda was eighteen, she would paint her nails black. – Kiedy Linda miała 18 lat, malowała paznokcie na czarno.) oraz czyjąś przeszłą niechęć do zrobienia czegoś (np. Sonia wouldn’t turn down the music, so her father was very annoyed. – Sonia nie chciała ściszyć muzyki, więc jej ojciec był bardzo poirytowany.).

2) Czasowniki, które posiadają formę przeszłą:

• had to (od have to i must) – odnosi się do obowiązku z przeszłości (np. Sorry, I’m late. I had to feed the dog. – Przepraszam za spóźnienie. Musiałem/am nakarmić psa.);
• didn’t have to (od don’t/doesn’t have to) – oznacza brak obowiązku zrobienia czegoś (np. I didn’t have to get up early on Saturday, so I stayed in bed until noon. – Nie musiałem/am w sobotę wcześnie wstawać, więc leżałem/am w łóżku do południa.);
• didn’t need to (od don’t/doesn’t need to) – odnosi się do czynności, która nie była konieczna i nie została wykonana (np. Frank didn’t need to go shopping, so he went straight home. – Frank nie musiał iść na zakupy, więc poszedł prosto do domu.).

3) Czasowniki, które nie wymagają dodania operatora have i III formy czasownika:

• should have oraz ought to have – wyrażają one oczekiwania i wydarzenia, które miały mieć miejsce (np. The letter I sent you should have/ought to have arrived by now. – List, który ci wysłałem/am, powinien był już dotrzeć.), krytykę (np. Tim shouldn’t have eaten/oughtn’t to have eaten so many pancakes last night. – Tim nie powinien był zjeść zeszłej nocy tylu naleśników.) oraz uprzejme wykrzyknienie, mające na celu podziękowanie komuś za zrobienie czegoś (np. You shouldn’t have done that! Thank you! – Nie musiałeś/aś tego robić! Dziękuję!);
• could have i couldn’t have – odnoszą się do przeszłej możliwości lub czegoś, co było niepewne (np. Tina could have won that medal if she tried really hard, I suppose. – Podejrzewam, że Tina mogłaby zdobyć ten medal, gdyby bardzo się postarała.), w połączeniu z przymiotnikami w stopniu wyższym (np. They couldn’t have been happier. – Nie mogliby być szczęśliwsi.) oraz wyrażają niechęć do zrobienia czegoś w przeszłości pomimo takiej możliwości (np. Lilly could have gone to the beach, but she didn’t want to. – Lilly mogła pojechać na plażę, ale nie chciała.);
• may have i might have – wyrażają przeszłą możliwość, która nie doszła do skutku (np. You might have been killed! – Mogłeś/aś zginąć!), niepewność (np. I suppose I may/might have gone too far. – Podejrzewam, że mogłem/am przesadzić.), irytację spowodowaną brakiem akcji z czyjejś strony (np. You might have told me that my dress had a stain. – Mogłeś/aś mi powiedzieć, że na mojej sukience była plama.);
• must have i can’t have – wyrażają czyjąś pewność dotyczącą przeszłych wydarzeń (np. Someone must have stolen it. – Ktoś musiał to ukraść.; She can’t have left it anywhere. – Nie mogła tego nigdzie zostawić.) oraz występują w wykrzyknieniach z przysłówkiem surely (z pewnością) (np. Surely he can’t have eaten the whole cake. – Z pewnością nie mógł zjeść całego ciasta.; Surely, they must have seen it already. – Z pewnością musieli już to oglądać.);
• would have – odnosi się do przeszłych wydarzeń, które tak naprawdę nie miały miejsca (np. I would have bought a new phone, but I didn’t have enough money. – Kupił(a)bym nowy telefon, ale nie miałem/am wystarczająco dużo pieniędzy.) oraz przypuszczeń dotyczących przeszłości (np. That would have been Steven, probably. – To prawdopodobnie był Steven.);
• needn’t have – wyraża czynność, która nie była konieczna, ale i tak została wykonana (np. You needn’t have eaten the whole pizza at once. – Nie musiałeś/aś zjadać całej pizzy na raz.).

Materiały źródłowe