Park Narodowy Ujście Warty

Dane techniczne

• Data utworzenia parku: 19 czerwca 2001 r.
• Lokalizacja: województwo lubuskie, powiaty gorzowski, słubicki i sulęciński, Kotlina Gorzowska
• Powierzchnia: 8074 ha
• Siedziba dyrekcji: Chyrzyno
• Symbol: gęś zbożowa

Historia powstania parku

Początek ochrony nadwarciańskiej przyrody przypada na 1965 r., kiedy to wyznaczono obszar ochrony zasobów łowieckich. Istotnym wydarzeniem było jednak dopiero utworzenie rezerwatu przyrody Słońsk w 1977 r., chroniącego ptactwo wodno-błotne. Był to wówczas jeden z największych rezerwatów ornitologicznych w kraju. W 1984 r. rezerwat Słońsk został dopisany do listy Konwencji Ramsarskiej skupiającej obszary wodno-błotne o szczególnym znaczeniu europejskim i światowym.

W 1996 r. rezerwat Słońsk oraz rozległe łąki wokół niego stały się częścią Parku Krajobrazowego Ujście Warty. Pięć lat później, 19 czerwca 2001 r., decyzją Rady Ministrów powołano Park Narodowy Ujście Warty, który oficjalną działalność rozpoczął 1 lipca 2001 r. Jest to najmłodszy park narodowy w Polsce, zatem od przeszło 20 lat rozwój ochrony przyrody w kraju zahamował.

Park narodowy utworzono w samym sercu parku krajobrazowego, tak, że zajął on miejsce rezerwatu Słońsk i części okolicznych terenów. Powstały park narodowy objął powierzchnię 8074 ha, zaś reszta parku krajobrazowego stanowi jednocześnie fragment jego otuliny – cała otulina zajmuje obszar 10 454 ha.

Park Narodowy Ujście Warty należy do europejskiej sieci Natura 2000 jako obszar zarówno siedliskowy, jak i ptasi. Dodatkowo od 2007 r. cały park narodowy został dopisany do listy Konwencji Ramsarskiej w miejsce nieistniejącego już rezerwatu Słońsk.

Przedmiot ochrony

Park Narodowy Ujście Warty stanowi unikalną w skali kraju i Europy ostoję ptactwa wodno-błotnego. Teren parku poprzecinany jest licznymi starorzeczami, kanałami, rowami i groblami. Podzielony jest na dwie części –leżącą na południowym brzegu Warty oraz drugą na jej północnym brzegu, tzw. Polder Północny.

Polder Północny oddzielony jest od Warty wałem przeciwpowodziowym, co uniemożliwia powstawanie naturalnych rozlewisk. Na obszarze polderu znajduje się jednak gęsta sieć kanałów wodnych, na których utworzono liczne przegrody – jazy pozwalające na spiętrzanie wody wiosną. Zalane zostają wtedy okoliczne łąki, co stwarza idealne warunki lęgowe dla ptactwa wodnego.

Nieco odmiennie wygląda sytuacja w południowej części parku. Jest to teren zalewowy głównie dla Warty, ale także Postomii i nawet częściowo Odry. Sprawia to, że każde wezbranie na głównych rzekach zamienia teren w wielkie jezioro. Poziom wody na tym obszarze zwykle zaczyna się podnosić jesienią, aby maksimum osiągnąć w marcu i kwietniu. Okres letni zaś to silny spadek lustra wody tak, że roczne różnice poziomów wody w parku wynoszą nawet około 2 m, a rekordowo dochodzą nawet do 4 m.

To wszystko sprawia, że Park Narodowy Ujście Warty jest wymarzonym terenem dla ptactwa wodnego, zarówno wędrownego, jak i gatunków lęgowych (rozmnażających się na danym obszarze). Stwierdzono tu występowanie 280 gatunków ptaków, z czego 170 to gatunki lęgowe. Dla licznych gatunków park jest także ważnym schronieniem w okresie pierzenia, punktem odpoczynku podczas migracji czy miejscem zimowania. 26 spośród występujących w parku gatunków ptaków zagrożonych jest wyginięciem, m.in. rycyk, żuraw i kropiatka. Wśród ptactwa wędrownego największe skupiska w parku tworzy będąca jego symbolem gęś zbożowa – rekordowe skupisko wynosiło około 200 tys. osobników.

Oprócz ptaków park jest domem także dla 35 gatunków ryb, 9 gatunków płazów, 3 gatunków gadów i 43 gatunków ssaków. Z ryb na uwagę zasługuje okresowa obecność łososia migrującego tędy na tarło w dorzeczu Drawy. Wśród ssaków występują gatunki chronione, m.in. wydra, ale także stanowiące poważne zagrożenie dla ochrony ptaków gatunki inwazyjne takie jak norka amerykańska i szop pracz.Flora parku wykazuje się wysokim stopniem różnorodności biologicznej. Dominującymi zbiorowiskami roślinnymi są bagna oraz podmokłe łąki i pastwiska, jednak na brzegach Warty ostały się także nieliczne lasy łęgowe i zarośla wierzbowe o charakterze pierwotnym. W parku stwierdzono obecność 26 gatunków mchów, 94 gatunków porostów oraz około 570 gatunków roślin naczyniowych. Żyje tu wiele cennych, objętych ochroną roślin, takich jak m.in. nasięźrzał pospolity, salwinia pływająca, listera jajowata czy dzięgiel litwor.

Materiały źródłowe