Pamięć w świecie zwierząt

Sroki znają prawo Archimedesa, motyl Monarcha posługuje się słońcem jak mapą, a mątwa na pewno nie zapomniałaby wyciągnąć niedojedzonej kanapki z plecaka przed wakacjami. Dowiedzmy się więcej na temat zdolności do uczenia się oraz tego, jak wygląda pamięć w świecie zwierząt.

Przez wiele lat człowiek uznawany był przez naukowców za jedyną istotę zdolną do zapamiętywania i inteligentnego wykorzystywania poznanych wcześniej faktów. Zwierzęta traktowano jako organizmy kierujące się wyłącznie biologicznym instynktem i naturalną chęcią przetrwania. Stosunkowo niedawno badacze zaczęli udowadniać, że niektóre znane nam gatunki potrafią wykorzystywać logiczne myślenie, pamiętać zdarzenia z przeszłości, czy uczyć się na własnych błędach! Czym objawia się pamięć u zwierząt?

Po drugiej stronie lustra też obowiązują prawa fizyki

Codziennie rano każdy przegląda się w lustrze. Stajemy przed nim i widzimy odbicie naszej sylwetki. To, że poznajemy siebie w odbiciu nie jest umiejętnością, z którą się rodzimy – uczymy się jej około 2 roku życia. Dotychczas było wiadomo, że tylko małpy, orki, słonie i delfiny, czyli duże ssaki, rozumieją, na czym polega odbicie lustrzane. Nikt nie przypuszczał, że wśród ptaków również znajdzie się gatunek, który będzie to potrafił. Okazało się, że sroki umieją rozpoznać siebie w lustrze. Gdy podczas eksperymentu badacze umieścili jaskrawą plamkę na ich szyi, ptaki próbowały zdjąć ją, zdając sobie sprawę, że to właśnie na nich samych jest ona umieszczona.

Ryc. 1. Sroka

To nie jedyna zaskakująca umiejętność ptaków należących do rodziny krukowatych. Najwyraźniej znają one prawo Archimedesa lub przynajmniej potrafią wykorzystać jego zasady w praktyce. Gawrony, przed którymi położono wąski pojemnik z wodą i robakiem pływającym w środku, nie mogły dosięgnąć do swojego przysmaku dziobem. Wykorzystując stos kamieni, które wrzucały do naczynia, podniosły poziom wody i dostały się do zdobyczy. Co więcej, po kilku próbach nauczyły się, że większe kamienie dużo szybciej podnoszą poziom wody niż te małe. Tym samym gawrony skorzystały z prawa wyporności cieczy mówiącego, że na obiekt zanurzony w wodzie działa siła, której wartość jest równa ciężarowi wypartego płynu.

Ryc. 2. Gawron

Kompas, żeby się nie zgubić – i w drogę!

Monarcha to przepiękny motyl, który może pokonywać nawet 3 tysiące kilometrów podczas swojej jesiennej migracji z Ameryki Północnej do Meksyku. Trasa ta zajmuje mu tylko 2 miesiące! Jak więc te motyle są w stanie przelecieć taką odległość i nie zgubić drogi? Okazało się, że nauczyły się nawigować przy pomocy słonecznego kompasu. Motyl precyzyjnie śledzi kąt padania promieni słonecznych, dzięki czemu orientuje się w swoim położeniu. W dni pochmurne kierunek lotu ustalany jest za pomocą czułek motyla, które są w stanie wykrywać ziemskie pole magnetyczne. Te owady są niczym latający GPS. Kiedy motyle dotrą już do celu, obsiadają gęsto drzewa, by utrzymać ciepło i przetrwać zimę. Motyli jest tak dużo, że pokrywają całą powierzchnię roślin, co czasami prowadzi do łamania się gałęzi drzew!

Ryc. 3. Motyl Monarcha

Ryc. 4. Motyl Monarcha

Pamięć na całe życie

Mątwy to mięczaki żyjące na dnie ciepłych mórz. Potrafią świetnie używać kamuflażu, by ochronić się przed drapieżnikami, ale ostatnio okazało się, że posiadają także wyjątkowo dobrą pamięć. Podczas eksperymentu udowodniono, że mątwy pamiętają, gdzie dokładnie znajdowały jedzenie, ponadto wiedza ta nie znika z czasem. Nawet dojrzałe osobniki, wykazujące już oznaki starości, potrafiły wskazać odpowiednie miejsca. Naukowcy przypuszczają, że wspomnienia tych zwierząt z całego życia są trwałe i zanikają dopiero 2 lub 3 dni przed śmiercią. Tak dobra pamięć przydałaby się podczas nauki przed sprawdzianem.

Ryc. 5. Mątwa

Pamięć u zwierząt – podsumowanie

To wszystko bardzo zaskakujące, prawda? Co więcej, istnieje jeszcze mnóstwo dowodów potwierdzających umiejętność uczenia się i inteligentnego wykorzystania informacji wśród zwierząt! Świnie, które potrafią grać w gry, używając joysticka, szczury, które przejdą każdy, nawet najtrudniejszy labirynt, czy ośmiornica umiejąca robić zdjęcia turystom! Sprawdźcie sami. Może to zachęci Was w nowym roku szkolnym do samodzielnej nauki i poznawania niezwykłego świata zwierząt.

Materiały źródłowe