Notatki graficzne dla efektywnej nauki

W poprzednich częściach naszego cyklu o lepszym zapamiętywaniu poznaliście przykłady mnemotechnik wspierających efektywną naukę. Mnemotechniki to podstawowe narzędzia twórczego myślenia, pozwalające usprawnić umysł, rozwijać inteligencję i kreatywność. Tym razem skupimy się mnemotechnikach wizualnych, czyli takich które wykorzystują rozwiązania graficzne.

Notatki graficzne służą efektywnej nauce

Narzędziami pomocnymi w procesie zapamiętywania (zaliczanymi do technik mnemonicznych) są notatki. Z badań dotyczących stylów uczenia się wynika, że od 40% do 65% z nas to wzrokowcy! Z tego względu w porządkowaniu nadmiaru przekazywanych informacji mogą pomóc notatki graficzne – mapy myśli i sketchnotki. Schematyczne rysunki również są narzędziem pracy. Spokojnie! Nie musisz być wybitnie uzdolniony artystycznie. Mowa o prostych rysunkach, za którymi stoi konkretny przekaz. Oczywiście, standardowe notatki także można urozmaicać, np. podkreślając, kolorując lub używając kolorowych długopisów. Takie zabiegi również pozytywnie wpływają na efektywność nauki, jednak notatki wizualne, które łączą słowa i obrazki, pozwalają przyswajać wiedzę o wiele efektywniej niż te standardowe, okraszone kolorem.

Ryc. 1. Porównanie zwykłych pisanych linearnie notatek z notatką graficzną

Angażuj obie półkule mózgu, a zapamiętasz więcej!

Notatki wizualne to szczególne rodzaje notowania, mające za zadanie zwiększenie efektywności nauki dzięki wykorzystaniu pracy obu półkul mózgowych. 

Powszechnie uważa się, że podczas sporządzania notatek w sposób tradycyjny aktywna jest jedynie lewa półkula mózgu (odpowiedzialna m.in. za myślenie logiczne i analizę). Prawa półkula (związana  m.in. z wyobraźnią i postrzeganiem przestrzennym) uaktywnia się dzięki użyciu symboli, kolorów i rysunków. Pisząc i rysując, angażujemy zatem obie półkule i trenujemy sprawność naszego mózgu.

Mapa myśli – sposób na organizację informacji

Mapa myśli to diagram o hierarchicznej strukturze, który służy do wizualnego organizowania informacji, dlatego powinna być przejrzysta i kolorowa. Do jej tworzenia używa się rysunków i krótkich haseł, które zwracają uwagę na najistotniejsze dla twórcy kwestie. Aby sporządzić mapę myśli trzeba najpierw zrozumieć treść, którą chce się przedstawić w formie wizualnej notatki.

Najczęściej stosuje się promieniste mapy myśli, w których centrum znajduje się główna myśl. Od niej odchodzą kolejne gałęzie, będące rozwinięciem poprzedniego zagadnienia. Nie jest to sztywna reguła – z formą mapy myśli można eksperymentować, jednak ważne jest, aby informacje były uporządkowane ze względu na ich nadrzędność i podrzędność. Używaj symboli, które będą akcentować ważne elementy mapy.  Kieruj się swoją wyobraźnią – mapa może być absurdalna i zabawna.

Ryc. 2. Przykładowy schemat mapy myśli

Sketchnotki – najlepsze do powtórek materiału

Sketchnotka to notatka graficzna, której tekst uzupełniają rysunki. Tworząc notatkę, można rysować uniwersalne ikony (warto stworzyć swój własny bank ikon) i symbole (np. pomysł = żarówka), strzałki, chmurki, dymki, postaci, buźki, banery i punktory. Sketchnotki najlepiej “rysuje się” przy pomocy kolorowych cienkopisów, markerów, zakreślaczy oraz flamastrów.

Pismo powinno być czytelne, można stosować wielkie litery alfabetu, pogrubiać i kolorować tekst. Popularne konstrukcje sketchnotek to notatki koliste, wędrujące dookoła kartki oraz notatki podzielone na kolumny. To od ciebie zależy konstrukcja sketchnotki. Układ słów i rysunków może być chaotyczny, ale ważne, aby był dla ciebie zrozumiały.

Ryc. 3. Przykładowe zastosowanie techniki sketchnotki

Wspólne cechy notatek graficznych

Jak już pewnie zauważyłeś, mapy myśli i sketchnotki charakteryzuje brak monotonii, a ich podstawa to syntetyczny tekst i proste rysunki. Oba typy notatek są notatkami subiektywnymi, a więc najlepiej jest, gdy robi się je samodzielnie. Wówczas już w trakcie pracy nad nimi przyswajasz informacje. Do tworzenia notatek graficznych niezbędna jest koncentracja i aktywne słuchanie. Wykonując je, ćwiczymy myślenie analityczne i krytyczne poprzez odsiewanie mniej istotnych szczegółów od najważniejszych informacji. 

Zobacz też poprzednie części cyklu:

Jak uczyć się lepiej? Mnemotechniki (czytaj)

Skuteczne metody na zapamiętywanie (czytaj)

Materiały źródłowe