Skip to content

Magurski Park Narodowy

W artykule

Dane techniczne

  • Data utworzenia parku: 24 listopada 1994 r.
  • Lokalizacja: województwa podkarpackie i małopolskie, powiaty jasielski, krośnieński i gorlicki, Beskid Niski, Pasmo Magurskie i Pasmo Graniczne
  • Powierzchnia: 19 439 ha
  • Siedziba dyrekcji: Krempna
  • Symbol: orlik krzykliwy
Magurski Park Narodowy - mapa

Historia powstania parku

Pierwszą koncepcję utworzenia Magurskiego Parku Narodowego przedstawiono w 1975 r. Idei przyświecała chęć i konieczność ochrony w strefie przejściowej o cechach zachodnio- i wschodniokarpackich. Obszar ten pozostawał bowiem wówczas najmniej chronionym rejonem w polskich Karpatach. Na dystansie ponad 190 km, pomiędzy najbliższymi parkami narodowymi w Bieszczadach i Pieninach, znajdowały się zaledwie 4 niewielkie rezerwaty przyrody. Powstała zatem sporych rozmiarów wyrwa w spójnej sieci obszarów chronionych w tej części kraju. Wstępny projekt zakładał więc utworzenie parku narodowego o powierzchni 13 000 ha w obrębie całego Pasma Magurskiego, czyli najbardziej reprezentatywnego przyrodniczo obszaru Beskidu Niskiego.

W 1983 r. przedstawiono kolejną propozycję parku o powierzchni 18 000 ha, obejmującego jedynie część Pasma Magurskiego (Magurę Wątkowską) oraz sąsiedni masyw Mareszki. Projekt ten był najbardziej zbliżony do obecnego kształtu parku narodowego, mimo iż w międzyczasie w 1987 r. przedstawiono jeszcze jeden pomysł przebiegu granic.

Prace nad utworzeniem Magurskiego Parku Narodowego nabrały tempa po 1991 r. Wtedy to opracowano wszystkie szczegóły dotyczące jego kształtu. Ostatecznie do powołania parku doszło w listopadzie 1994 r. Ustanowiona powierzchnia była większa od przedstawionej we wcześniejszych projektach i wyniosła 19 439 ha. Początkowo na siedzibę dyrekcji parku wyznaczono Nowy Żmigród, jednak po dwóch latach przeniesiono ją do Krempnej.

Od 2007 r. Magurski Park Narodowy objęty jest dodatkowo ochroną w ramach sieci Natura 2000 jako część obszaru ptasiego Beskid Niski. Dodatkowo w 2008 r. na terenie parku wyznaczono też obszar siedliskowy Ostoja Magurska.

Przedmiot ochrony

Największym bogactwem Magurskiego Parku Narodowego jest przejściowy charakter jego przyrody – łączy w sobie cechy przyrody typowe zarówno dla Karpat Zachodnich, jak i dla Karpat Wschodnich. Geograficznie park ten leży na obszarze Karpat Zachodnich. Również ukształtowanie terenu ma tu przejściowy charakter, gdyż grzbiety górskie przebiegają tu z północnego zachodu na południowy wschód, co wskazuje na początek wyginania się łuku Karpat.

Dodatkowo Beskid Niski stanowi największe obniżenie w łuku Karpat, a leżąca nieopodal parku narodowego Przełęcz Dukielska jest najniższą karpacką przełęczą. Wszystko to ma wpływ na warunki panujące w Magurskim Parku Narodowym oraz na skład gatunkowy parkowej flory i fauny.

Na terenie parku narodowego stwierdzono obecność blisko 800 gatunków roślin naczyniowych, w tym 74 gatunki górskie, co stanowi zaledwie około połowę tego, co znaleziono w sąsiadujących z Beskidem Niskim Bieszczadach. Tak mały udział gatunków górskich wynika ze stosunkowo niewielkich wysokości w Magurskim Parku Narodowym. 

O przejściowości flory świadczy obecność 8 gatunków zachodnich, m.in. żarnowca miotlastego, krzyżownicy ostroskrzydełkowej i dziurawca rozesłanego, a także 7 gatunków wschodnich m.in. cebulicy dwulistnej, bluszczyku kosmatego, lulecznicy kraińskiej. W parku obecne są także liczne rośliny chronione, w tym 16 gatunków z Polskiej Czerwonej Listy Roślin, np. podejźrzon rutolistny, ozorka zielona, buławnik mieczolistny.

W Magurskim Parku Narodowym liczne są także chronione oraz rzadkie gatunki grzybów. Występują tu nawet gatunki niespotykane nigdzie indziej w Polsce, jak np. borowik orawski, a także takie, które dotąd uznawane były za endemity (występujące wyłącznie w danym miejscu) innych rejonów, np. boczniak wetliński, uważany za endemit bieszczadzki.

W faunie parku również zaznaczony jest przejściowy charakter składu gatunkowego. Brak za to gatunków wysokogórskich, co wiąże się z niewielką wysokością Beskidu Niskiego. Obniżenie łuku Karpat sprawia jednak, że przez teren Magurskiego Parku Narodowego wiodą szlaki migracyjne wielu gatunków ptaków.

W parku obecne są liczne rzadkie i zagrożone wyginięciem gatunki bezkręgowców, m.in. niepylak mnemozyna i nadobnica alpejska, czy też niezbyt pospolite w naszym kraju jak modliszka zwyczajna. Ryb stwierdzono 12 gatunków, z których najważniejszym jest piekielnica znajdująca się w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt. Dodatkowo w parku obecnych jest 10 gatunków płazów i 5 gatunków gadów.

Dumą Magurskiego Parku Narodowego są ptaki drapieżne. Ich zagęszczenie na tym terenie należy do najwyższych nie tylko w Polsce, ale i w Europie. Najważniejszymi z nich są orlik krzykliwy, orzeł przedni, myszołów zwyczajny, krogulec i puszczyk uralski. Ogółem w parku stwierdzono około 160 gatunków ptaków, w tym 9 na 10 wszystkich krajowych gatunków dzięciołów i 8 na 9 krajowych gatunków sów.

Spośród ssaków do najrzadszych i tym samym najważniejszych obecnych w parku należą np. ryś, żbik, zębiełek karliczek czy ryjówka górska. W Magurskim Parku Narodowym obecne są wszystkie duże drapieżniki, na czele z niedźwiedziem, a także wszystkie duże kopytne. Ciekawostką jest obecność łosia, który z reguły preferuje tereny nizinne i podmokłe, nie zaś górskie.

Materiały źródłowe

Informacje

1. http://www.magurskipn.pl/ – dostęp 2.05.2022
2. https://zpppn.pl/magurski-pl/park – dostęp 2.05.2022
3. Trzmielewski R. Maryniak M., Pietroń P., Beskid Niski – mapa turystyczna, Wydawnictwo Compass, Kraków 2017.
4. Luboński P, Przewodnik Beskid Niski dla prawdziwego turysty, Oficyna Wydawnicza Rewasz, Pruszków 2002.

Ilustracje

[Ryc. 1.] https://static.fajnyogrod.pl/media/uploads/media_image/auto/entry-content/3071/desktop/zarnowiec-miotlasty.jpg
[Ryc. 2.] https://1.bp.blogspot.com/-fhle0Ebylyg/XybqmfOmCWI/AAAAAAAAWkQ/H2IEVm8u6-wUff70HGgEP1bBeLDlqiaIACLcBGAsYHQ/d/krzy%25C5%25BCownica%2Bostroskrzyde%25C5%2582kowa%2B%2528Polygala%2Boxyptera%2529%2BDSC_2171.jpg
[Ryc. 3.] https://static.roslin.pl/static/plant_photos/1200px/hypericum/humifusum/55ed610147453b7518fba9d17d193ab41e8cafe3.jpg
[Ryc. 4.] https://static.roslin.pl/static/plant_photos/1200px/scilla/bifolia/14af1d3c140525e362c64dde9d84f082d033b6ff.jpg
[Ryc. 5.] https://inaturalist-open-data.s3.amazonaws.com/photos/70166676/original.jpeg
[Ryc. 6.] https://static.roslin.pl/static/plant_photos/1200px/scopolia/carniolica/4a8fb65567d19b29550b2913ee6e269456e06b9b.jpg
[Ryc. 7.] https://www.bdpn.pl/images/stories/bdpn/5os/gatunki/raport/botrychium_mon_2012.jpg
[Ryc. 8.] https://static.roslin.pl/static/plant_photos/1200px/dactylorhiza/viridis/22e8c6aa05f14b3a44749384bcb57b3cc3c394e1.jpg
[Ryc. 9.] https://mielec.krosno.lasy.gov.pl/image/journal/article?img_id=38379667&t=1590475511654
[Ryc. 10.] https://nagrzyby.pl/galeria/d/184096-1/08_02_08.jpg
[Ryc. 11.] http://magurskipn.pl/images/artykuly/tkd78h_boczniak_wetlinski___endemit__bieszczadzki___fot._piotr_chachula_m.jpg
[Ryc. 12.] http://new.biebrza.com/wp-content/uploads/2012/08/niepylak-mnemozyna-P%C5%9A–750×520.jpg
[Ryc. 13.] https://carpathianculture.eu/wp-content/uploads/2019/10/Nadobnica-alpejska-8_.jpg
[Ryc. 14.] https://www.medianauka.pl/biologia/grafika/owady/modliszka-zwyczajna.jpg
[Ryc. 15.] https://cdtracker.co.pl/wp-content/uploads/2022/01/Piekielnica-w-wodzie.jpg
[Ryc. 16.] https://e-puszcza.pl/wp-content/uploads/2016/05/orlik_krzykliwy3.jpg
[Ryc. 17.] https://businessjournal.pl/wp-content/uploads/2020/03/33093015548_092f9e502e_b.jpg
[Ryc. 18.] https://www.medianauka.pl/biologia/grafika/ptaki/myszolow.jpg
[Ryc. 19.] https://1.bp.blogspot.com/-QTJmGKfZbMw/X9SCECC3EfI/AAAAAAAAotQ/3edPG6v8Do46ndOhRYSfbNzCScFnUOrdQCLcBGAsYHQ/s1600/polFB.png
[Ryc. 20.] https://zoo-krakow.pl/wp-content/uploads/2016/05/puszczyk-uralski11.jpg
[Ryc. 21.] https://www.schronisko.net/images/art/fb/419.jpg
[Ryc. 22.] https://zoonews.pl/wp-content/uploads/2021/07/zbik-europejski.jpg
[Ryc. 23.] https://www.medianauka.pl/biologia/grafika/ssaki/zebielek-karliczek.jpg
[Ryc. 24.] http://www.drapiezniki.pl/Photos/ryjowka-gorska-na-drzewie.jpg
[Ryc. 25.] https://zasoby.ekologia.pl/art/21267/max/max_shutterstock_1187571778.jpg
[Ryc. 26.] https://zasoby.ekologia.pl/artykulyNew/16764/xxl/img-7176-1024x768_800x600.jpg