Inwazja UFO? Nie, to chmura… Altocumulus lenticularis

Często nad obszarami górskimi tworzą się ciekawe, dość niezwykłe, przypominające spodki kosmiczne chmury – Altocumulus lenticularis. Więcej na ich temat dowiesz się z artykułu.

Co to jest i jak powstaje chmura soczewkowa?

Chmura soczewkowata, czyli fachowo Altocumulus lenticularis, to chmura piętra średniego o kształcie zbliżonym do latającego spodka lub też soczewki.

Ryc. 1. Chmura Altocumulus lenticularis przypominająca spodek kosmiczny

Chmura ta powstaje, gdy wędrujące na pewnych wysokościach powietrze napotyka barierę górską. Powietrze to musi pokonać dane pasmo górskie, co przypomina wspinanie się po nim. Wędrówka w górę przyczynia się do kondensacji pary wodnej i tworzenia się chmury. Na stoku zawietrznym powietrze opada delikatnie w dół – powoduje to, że chmura uzyskuje charakterystyczny, niezwykły kształt soczewki, często przypominający spodek kosmiczny UFO.

Altocumulus lenticularis to chmury związane z tzw. falą górską, która stanowi zagrożenie np. dla niskiego ruchu lotniczego lub paralotniarstwa.

Ryc. 2. Schemat powstawania fali górskiej

Warunki potrzebne do powstania chmur Altocumulus lenticularis to:

1. obecność bariery orograficznej,
2. wiatr wiejący prostopadle do pasma górskiego, 
3. stała równowaga atmosfery.

Co oznacza pojawienie się chmur Altocumulus lenticularis?

Pojawienie się na niebie chmur falowych, w tym Altocumulus lenticularis, ponad masywem górskim oznacza występowanie silnego wiatru w swobodnej atmosferze, co często jest oznaką wiatrów fenowych. W Polsce zaś ich widok to zapowiedź nadchodzącego halnego.

Ryc. 3. Duża chmura Altocumulus lenticularis nad Tatrami

Obecność tych chmur ostrzega turystów i wspinaczy przed wyprawami w wysokie partie gór, ponieważ zwiastują one bardzo silne porywy wiatru.

Obszary występowania chmur soczewkowych

Jak już wcześniej wspomniano, chmury, o których mowa, związane są z masywami górskimi. Najczęściej występują na obszarach o stałych kierunkach wiatru, gdzie wiatr wieje prostopadle do masywu górskiego. Taka sytuacja ma miejsce np. w Patagonii – zachodnie wiatry napotykają tam barierę Andów Południowych. Są to tzw. „ryczące czterdziestki” oraz „wyjące pięćdziesiątki”.

Patagonia jest dość wyjątkowa, jeśli chodzi o częstość występowania chmur soczewkowych, jednak pojawiają się one w każdym miejscu na Ziemi, gdzie występuje bariera orograficzna przy odpowiednich warunkach synoptycznych. Entuzjaści meteorologii mogą pokusić się o zaobserwowanie tych przepięknych chmur również i w Polsce – podczas przechodzenia halnego. W związku z tym, że w naszym kraju halny jest charakterystyczny dla półrocza chłodnego, również częściej w tej części roku można zaobserwować chmurę soczewkową.

Ryc. 4. Schemat przechodzenia wiatru halnego

Materiały źródłowe