Tradycyjne dania Półwyspu Iberyjskiego

Wyjeżdżając do słonecznej Hiszpanii, wypada oczywiście spróbować regionalnych potraw. W poprzednim artykule poznaliśmy już pory posiłków Hiszpanów oraz różne zwroty i wyrażenia potrzebne do składania zamówienia. Zajmijmy się więc teraz tradycyjnymi hiszpańskimi daniami, które warto poznać, gdybyśmy chcieli wybrać się na śniadanie, obiad czy kolację do baru lub restauracji.

Śniadanie

Warto wiedzieć, że większość Hiszpanów lubi rozpocząć dzień od kawy, herbaty lub świeżo wyciśniętego soku z pomarańczy oraz czegoś słodkiego: francuskiego rogalika, herbatników bądź tostów z dżemem. Jednak wśród mieszkańców Półwyspu Iberyjskiego znajdą się również zwolennicy śniadania na słono. 

Poniżej podstawowe słownictwo:

• cruasán – croissant, czyli francuski rogalik na słodko;
• magdalenas – tzw. magdalenki, czyli słodkie bułeczki do kawy;
• churros (con chocolate) – rodzaj podłużnego ciastka o smaku pączka smażonego na głębokim oleju, któremu towarzyszy gorąca czekolada;
• una tostada con mermelada – tost z dżemem;
• pan tostado con aceite de oliva – grzanka z oliwą z oliwek;
• pan con tomate – grzanka ze smażonymi pomidorami na oliwie z oliwek;
• un bocadillo – kanapka, która może być podawana z różnymi składnikami, między innymi z:
  • tortillą hiszpańską (un bocadillo de tortilla de patata),

• szynką iberyjską (un bocadillo de jamón ibérico),
• serem (un bocadillo de queso),
• kalmarami (un bocadillo de calamares), 
• polędwicą (un bocadillo de lomo),
• wegetariańska (un bocadillo vegetal).

W tym miejscu warto wspomnieć, że w Hiszpanii takie kanapki przygotowuje się z hiszpańskiego pieczywa przypominającego naszą bagietkę (a nie tradycyjnego bochenka chleba) i podaje się je z różnymi warzywami, sosami czy mięsem. 

Obiad – pierwsze danie

Hiszpańskie dania obiadowe składają się z dwóch posiłków. Na pierwsze danie zwykle jedzą warzywa lub sałatki, a także treściwe zupy:

• Caldo gallego – rosół po galicyjsku; to tradycyjne danie Galicji,  zawierające fasolę (strączkową), ziemniaki, warzywa i wieprzowinę.
• Cocido madrileño – hiszpański gulasz; to tradycyjne danie Madrytu. Zrobione jest z duszonego mięsa (wieprzowiny, cielęciny, kurczaka lub jagnięciny) i chorizo (hiszpańska, wędzona i suszona kiełbasa wieprzowa) oraz warzyw: ciecierzycy, ziemniaków i marchewki.
• Gazpacho – hiszpańska zupa na zimno, w której pomidor jest głównym składnikiem, ale towarzyszą mu też inne, takie jak: papryka, ogórek, czosnek, cebula, chleb, oliwa z oliwek i ocet.
• Ajoblanco – białe gazpacho, czyli popularny hiszpański chłodnik, który jest typowym daniem Andaluzji i Estremadury. W składzie zawiera czosnek, zmielone migdały, chleb, wodę, oliwę i sól. Podaje się je z winogronami lub kawałkami melona.
• Menestra de verduras – zupa na bazie duszonych warzyw. Jest to typowe danie dla północnej Hiszpanii, a dokładniej Palencji, Nawarry i regionu La Rioja. Zawiera karczochy, fasolę (strączkową), fasolkę szparagową, kalafior, brokuły, szparagi, groszek, ziemniaki i marchewkę. Podaje się je z grzankami i jajkiem na twardo.
• Alcachofas fritas – karczochy smażone na głębokim tłuszczu, często podawane z majonezem. Danie składa się z trzech składników: karczochów, soli i oliwy z oliwek.
• Fabada – hiszpańska potrawa regionalna charakterystyczna dla Asturii. Jest to gęsta, rozgrzewająca zupa fasolowa z mięsem, przyrządzona z białej fasoli, która w Asturii nazywa się fabes.

Obiad – drugie danie

Na drugie danie Hiszpanie jedzą natomiast potrawy zawierające mięso lub ryby w czystej postaci bądź z dodatkami w postaci ryżu lub makaronu.

Przykładowe hiszpańskie dania:

• Tortilla de patatas inaczej tortilla española – to jedno z najbardziej znanych dań kuchni hiszpańskiej. Często serwowane w formie tapas. Jest to rodzaj grubego omletu z ziemniakami i cebulą, przyrządzonego z jajek, ziemniaków oraz właśnie cebuli. Tortilla hiszpańska podawana jest również z innymi składnikami, przykładowo z morszczukiem (tortilla de merluza).
• Paella – jedno z flagowych dań Hiszpanii. Jest to tradycyjna potrawa hiszpańska na bazie ryżu. Wszystkie paelle mają w składzie ryż i szafran. Oryginalna jest paella walencka (paella valenciana), która oprócz głównych składników zawiera królika, kurczaka i fasolę szparagową. Również znana jest paella katalońska (paella catalana), która składa się z owoców morza: rożnych rodzajów krewetek lub małżów.
• Atún rojo con arroz – ryż w hiszpańskim stylu z warzywami i tuńczykiem. Zawiera tuńczyka, ryż, cebulę, czosnek, pomidora, paprykę czerwoną i zieloną, sól, oliwę oraz bulion warzywny.
• Cochinillo asado – pieczone prosię podawane z ziemniakami, sałatką i winem. Jest to typowe danie dla Kastylii i León, Segowii i Madrytu. Pozostałe składniki to cebula, sól, liść laurowy oraz oliwa z oliwek.
• Bacalao al pil-pil – dorsz w sosie pil-pil. Jest to charakterystyczna dla kuchni baskijskiej potrawa. Zawiera dorsza, paprykę, czosnek, chili i oliwę z oliwek.
• Patatas a la importancia – ziemniaki a la importancia, czyli panierowane ziemniaki z sosem. Jest to typowe danie dla Palencji. Zawiera ziemniaki, jajka, mąkę, cebulę, czosnek, oliwę, wodę, białe wino, szafran, świeżą pietruszkę i bulion warzywny.
• Pulpo a la gallega – ośmiornica po galicyjsku jest jednym z tradycyjnych dań w Galicji. Są to gotowane macki ośmiorniczki podawane na ziemniakach z oliwą i wędzoną papryką.

Deser

Tradycyjne hiszpańskie dania kończą się deserem. Poniżej kilka z nich:

• Flan – rodzaj deseru o konsystencji kremu. Jest to najpopularniejszy z hiszpańskich deserów, typowy dla Kantabrii. Zawiera mleko, cukier, jajka, wanilię i karmel. Smakuje zwłaszcza osobom lubiącym słodycze.
• Crema catalana – krem kataloński, czyli jeden z najsłynniejszych deserów przyrządzanych w Barcelonie. Jest podobny do crème brûlée. Zawiera żółtko jaj, cukier, mąkę, mleko, cytrynę i cynamon. 
• Arroz con leche – ryż na mleku, czyli pudding ryżowy. Jest to deser typowy dla Asturii. Zawiera ryż, mleko, cukier, cynamon, cytrynę i wodę. 
• Fruta de temporada – sezonowe owoce.
• Sobaos pasiegos – tradycyjne hiszpańskie ciasto biszkoptowe. Jest to deser typowy dla Kantabrii. Składa się z mąki, masła, cukru, jajek, soli i cytryny.
• Ensaimada – słodki wypiek maślany typowy dla Majorki. Zawiera mąkę, jajka, cukier, wodę, drożdże prasowane, smalec, cukier puder i sól. 

Tutaj warto wspomnieć, że Hiszpania jest jednym z niewielu krajów na świecie, które zaczynają dzień od słodkich potraw, uważanych przez inne państwa bądź regiony tego półwyspu za desery. Tak więc, jeżeli wybierzecie się w podróż do regionu Kantabrii, w każdym barze znajdziecie sobaos pasiegos, a jeżeli polecicie na Majorkę, najprawdopodobniej zjecie na śniadanie ensaimadas.

Kolacja

Mieszkańcy Półwyspu Iberyjskiego zazwyczaj przyrządzają na kolację hiszpańskie dania na ciepło: zupy, tortillę hiszpańską lub mięso i ryby. Wieczorem lubią zjeść również tapas, o których nie sposób zapomnieć, bowiem są kulturową wizytówką Hiszpanii i świetnym dodatkiem do napojów, głównie w barach. Tworzy się je z malutkich porcji różnego typu jedzenia. Tapas można znaleźć w każdym barze, rzadziej w restauracjach. Dzięki swojej różnorodności są ważną częścią hiszpańskiej kultury gastronomicznej. Więcej o tapas przeczytasz na naszym blogu.