Dlaczego krowy w Indiach są święte?

Można spotkać je nad Gangesem i na tropikalnych plażach Goa. Leniwie przechadzają się nawet po ulicach wielkich miast, na których mają bezwzględne pierwszeństwo. To codzienny widok, który nikogo nie dziwi. Może jedynie turystów będących tu pierwszy raz, kiedy ich autobus zmuszony jest do dłuższego postoju, ponieważ drogę zagradza ona – święta krowa.

Pojęcie świętości 

Święte są tylko krowy dające mleko. Ich świętość nie ma jednak nic wspólnego z pojęciem znanym przez chrześcijan. Nikt tu nie modli się do zwierząt spotkanych w drodze do pracy czy szkoły ani nie oddaje im czci. Pomniki przed wejściem do wielu świątyń nie powstały więc ku chwale zwykłej krasuli, lecz przedstawiają one byka Nandina, wierzchowca jednego z najważniejszych dewów (bogów) hinduizmu – Śiwy. Wielu ludzi szepcze modlitwy do uszu posągu Nandina, wierząc, że przekaże je samemu Śiwie. Krowy natomiast darzy się wielkim szacunkiem i traktuje bardzo łagodnie.

Ryc. 1. Śiwa i jego wierzchowiec

Krowy w świetle prawa

Krowy cieszą się w Indiach wolnością, swobodą, a nawet własnymi prawami! Zgodnie ze świecką indyjską konstytucją władze zobowiązane są do ochrony krów. Za ich zabicie grozi wieloletnie więzienie, a w stanie Gudźarat nawet dożywocie! Przepisy zaostrzył Narendra Modi – były premier Gudźaratu, będący obecnie premierem Indii. Surowe kary dotykają także tych, którzy handlują wołowiną. Regulacje prawne obowiązują wszystkich mieszkańców kraju, niezależnie od ich wiary, mimo że jedynie hinduizm (wyznawany przez ponad 80% społeczeństwa) zabrania zabijania tych zwierząt i spożywania ich mięsa. Opieką otacza się więc nawet chore i stare bydło. Te przepisy przyczyniają się do napięcia relacji z muzułmanami zamieszkującymi Półwysep Indyjski, których wiara (islam) nie mówi nic o łagodnym traktowaniu krów oraz nie zakazuje sprzedawania i jedzenia ich mięsa. 

Ryc. 2. Święta krowa w Indiach

Aspekt religijny 

Indie przepełnione są duchowością, a hinduizm wpływa na codzienne życie mieszkańców. Co ma wspólnego krowa z wierzeniami? Okazuje się, że wiele. 

Cudowna mitologiczna prakrowa 

Uznawana jest za jedną z siedmiu matek człowieka, za karmicielkę całej ludzkości. Według starowedyjskich tekstów za sklepieniem nieba znajduje się niebiańska krowa, której dziećmi są Słońce i Księżyc, a dawane przez nie światło jest jej mlekiem. W jednym z najświętszych tekstów hinduizmu napisano, że dawno temu z oceanów stworzenia wyłoniła się krowa Kamadhenu, która spełniała życzenia.

Ryc. 3. Posąg Kamadhenu w zespole jaskiń Batu Caves w Malezji

Kryszna 

Niezwykle ważną rolę odegrała także postać Kryszny będącego najważniejszym awatarem (postacią zstępującą do świata materialnego) Wisznu. Kryszna spędził dzieciństwo na wsi, gdzie pasł krowy, chronił je przed niebezpieczeństwami i grał na flecie. Jeden z mitów wisznuizmu mówi, że pewnego razu Kryszna ocalił stado krów przed demonami, po czym świętował nad brzegiem rzeki Jamuna. Wzbudziło to zazdrość boga Brahmy, który zapragnął wystawić moc Kryszny na próbę, dlatego ukrył przed nim krowy i pasterzy. Kryszna nie rozpoczął jednak poszukiwań, lecz rozdzielił się na liczne ekspansje odpowiadające wizerunkom zaginionych. Nikt nie zauważył żadnej różnicy przez cały rok. Kiedy Brahma nagle spostrzegł, że ukryte przez niego zwierzęta i pasterze wciąż są w tym samym miejscu, uległy one przekształceniu w boga Wisznu we wcieleniu Kryszny. Upokorzony Brahma uwolnił uwięzionych. 

Obecnie w Indiach obchodzi się święto Gopastami, podczas którego wierni oddają cześć Krysznie, myją, karmią i kolorowo ozdabiają krowy. 

Ryc. 4. Kryszna

Wierzenia

Wyznawcy hinduizmu są przekonani, że po śmierci muszą przekroczyć mitologiczną rzekę, przez którą przeprowadzi ich trzymana za ogon krowa. 

Należy pamiętać, że ta religia związana jest z wegetarianizmem, głównie przez wiarę w reinkarnację, czyli wcielenie duszy w inny byt fizyczny po śmierci ciała. Mahatma Gandhi powiedział: „Ochrona krów to dar hinduizmu dla świata. Hinduizm będzie żył tak długo, dopóki będą żyć hinduiści chroniący krowy”.

Zarówno wierzenia, jak i lęk przed złą karmą do dziś wpływają na wyjątkowo łagodne traktowanie wielu zwierząt w Indiach, bowiem wielkim szacunkiem cieszą się między innymi pawie, małpy, szczury, tygrysy czy słonie. Nie tylko krowa jest więc taka „święta”. 

Ryc. 5. Ciele

Ochrona krów z praktycznego punktu widzenia 

Zapewne żaden Hindus nie wyobraża sobie indyjskiej kuchni bez sera (paneer), znanego na całym świecie masła klarowanego ghi czy jogurtu, na bazie którego powstaje napój lassi. Mleko stanowiło kiedyś podstawowy element diety prowadzących koczowniczy tryb życia mieszkańców Półwyspu Indyjskiego. Krowa była więc i nadal jest żywicielką indyjskiej rodziny. Poza tym świetnie radziła sobie jako zwierzę pociągowe. Nic więc dziwnego, że dawniej kobiety, zawierając związek małżeński, wnosiły mężowi w posagu jedną, dwie, a nawet całe stado krów (do 1947 r., kiedy przekazywanie posagu zostało zdelegalizowane).

Wszystko, co pochodzi od tych zwierząt, uznawane jest za święte. Wykorzystuje się nawet krowie odchody, które stanowią oczywiście naturalny nawóz, a po wysuszeniu także opał oraz materiał do ocieplania i budowania chat. Ajurweda (tradycyjna medycyna indyjska) wymienia różnorodne prozdrowotne zastosowania krowiego moczu, który od wieków wykorzystywany jest jako składnik leków na cukrzycę i nadciśnienie. W Indiach można kupić nawet colę z dodatkiem uryny krów (Go-cola), która uchodzi za zdrowy odpowiednik znanej nam Coca-Coli! 

Ryc. 6. Hinduska kobieta i święta krowa

Polskie święte krowy 

Na pewno już niejeden raz słyszeliście, jak ktoś określa drugą osobę mianem świętej krowy. Ten związek frazeologiczny nacechowany jest negatywnie, używa się go w języku potocznym. Odnosi się do kogoś, kto cieszy się przywilejami (czasami niesłusznie), nie podlega krytyce i traktowany jest w wyjątkowy sposób, przez co niemożliwe jest usunięcie tej osoby ze stanowiska lub pozbawienie pełnionej funkcji. Pogardliwie mówi się tak także o nieostrożnych pieszych.

Materiały źródłowe