Ciągle pada, czyli front ciepły: rodzaje chmur i zjawiska

„Ciągle pada,
Asfalt ulic jest dziś śliski jak brzuch ryby,
Mokre niebo się opuszcza coraz niżej,
Żeby przejrzeć się w marszczonej deszczem wodzie…” – Ciągle pada, Czerwone Gitary

Tekst tej piosenki z całą pewnością opisuje front ciepły. Opady trwające cały dzień lub dwa, niezbyt intensywne, lecz jednostajne – to znak adwekcji ciepłego powietrza.

Sam front jest powierzchnią oddzielającą dwie masy powietrza o różnych właściwościach fizycznych. Z przypadkiem frontu ciepłego mamy do czynienia, kiedy cieplejsze masy powietrza napływają na powietrze od nich chłodniejsze. W Polsce taka sytuacja występuje najczęściej, gdy ciepłe masy powietrza znad Atlantyku w sezonie chłodnym nadciągają nad obszar naszego kraju. Powietrze cieplejsze jest lżejsze niż powietrze chłodniejsze, dlatego wspina się po nim łagodnie (ryc. 1.). Podczas nabierania wysokości ochładza się i para wodna w nim zawarta kondensuje, tworząc chmury warstwowe.

Front ciepły – charakterystyczne chmury

Front ciepły kojarzymy z chmurami warstwowymi. Układają się one wzdłuż powierzchni frontu, sprawiając, że całe jego przejście – od pojawienia się pierwszych oznak w postaci wysokich chmur Cirrus do niskich chmur Nimbostratus lub Stratocumulus – to proces długotrwały. Trwa zwykle kilkanaście lub – w przypadku wolno poruszających się frontów – nawet kilkadziesiąt godzin, gdyż cała powierzchnia frontu może osiągać długość przekraczającą 1000 km. Sekwencja chmur frontowych jest następująca (ryc. 1.):

1. Cirrus (Ci) uncinus – inaczej Cirrus haczykowaty;
2. Cirrostratus (Cs) – warstwowa chmura piętra wysokiego;
3. Altostratus (As) – warstwowa chmura piętra średniego;
4. Nimbostratus (Ns) – deszczowe chmury piętra niskiego;
5. Stratus (St) – najniższa chmura, często niemal sięgająca podłoża.

Ryc. 1. Sekwencje chmur frontu ciepłego

Cirrus

Chmury Cirrus (ryc. 2.) to niepozorna zapowiedź nadejścia frontu ciepłego. Białe, sympatycznie wyglądające smugi napawają optymizmem szykujących się do przyjścia na plażę wczasowiczów. W takim przypadku jednak bezpieczniej zabrać ze sobą parasol! Pozytywną wiadomością w tej sytuacji jest to, że latem front ciepły nie wykształca się tak dobrze jak w okresie chłodnym, dlatego latem nie zawsze oznacza długotrwałe opady.

Ryc. 2. Chmura Cirrus uncinus (Cirrus haczykowaty) jako zwiastun frontu ciepłego

Cirrostratus i Altostratus

Chmury Cirrostratus i Altostratus są dość jednolite. Różnica jest taka, że ta pierwsza to chmura półprzezroczysta, czasami ledwie zauważalna; daje złudzenie patrzenia na słońce jak przez koszulkę na dokumenty. Druga z nich jest już bardziej widoczna, trochę przypomina rozlane mleko (ryc. 3.). Z chmur Altostratus mogą już wystąpić niezbyt intensywne opady deszczu lub zimą – śniegu.

Ryc. 3. Po lewej stronie Cirrostratus, po prawej Altostratus

Nimbostratus

Nimbostratus – najmniej „przyjemna” chmura – gwarantuje nam długotrwały opad deszczu. Ma dużą miąższość i składa się prawie wyłącznie z kropelek wody. Gdy znajdujemy się pod nią, świat wydaje się szary i pozbawiony kolorów. Przez tę chmurę nie ujrzymy kształtu słońca (ryc. 4.).

Ryc. 4. Chmura Nimbostratus

Stratus

Tuż przy linii frontu występuje najniższa chmura – Stratus. To jedyna, którą kojarzyć możemy z mżawką. Łatwo ją rozpoznamy, gdy naszym punktem odniesienia są wieżowce czy góry – wówczas chmura przykrywa ostatnie piętra lub szczyty gór (ryc. 5.). 

Ryc. 5. Chmura Stratus przykrywająca ostatnie piętra biurowców w Warszawie

Charakterystyczne zjawiska towarzyszące chmurom frontu ciepłego

Typowymi zjawiskami, jakie mogą pojawić się na chmurach frontu ciepłego, są:

• iryzacja, 
• halo wokół słońca lub księżyca, 
• efekt potrójnego słońca.

Te efekty to gra światła słonecznego, które odbija się od kryształków lodu zawartych w chmurze. Wspomniane zjawiska występują więc najczęściej na chmurach Cirrus i Cirrostratus, zimą również na niskich chmurach Stratus lub mgle (ryc. 6.).

Ryc. 6. Zjawiska charakterystyczne dla chmur frontu ciepłego: A – halo, B – iryzacja, C – zjawisko wielu słońc

• mgła 

Mgła w swojej fizjonomii niczym nie różni się od chmury Stratus. Rozbieżność między nimi polega na tym, że ta pierwsza stanowi zjawisko sięgające powierzchni ziemi, natomiast chmura Stratus zawieszona jest na pewnej wysokości w powietrzu. Mgła, która towarzyszy frontowi ciepłemu, ma charakter adwekcyjny i stosunkowo dużą miąższość (ryc. 7.). Jej pojawienie się nie wiąże się z porą dnia, lecz z napływem ciepłych i wilgotnych mas powietrza na chłodniejszy obszar. Mgła tworzy się blisko powierzchni frontu oraz często tuż za nim. 

Ryc. 7. Zjawisko mgły adwekcyjnej