Białowieski Park Narodowy

Dane techniczne

• Data utworzenia parku: 11 sierpnia 1932 r.
• Lokalizacja: województwo podlaskie, powiat hajnowski, Puszcza Białowieska
• Powierzchnia: 10 517 ha
• Siedziba dyrekcji: Białowieża, Park Pałacowy
• Symbol: żubr

Historia powstania parku

Pierwsze nieudane próby zabezpieczenia białowieskich lasów zostały podjęte w 1916 r. przez doktora Hugo Conwentza – jednego z twórców ruchu na rzecz ochrony przyrody. Trzy lata później idea chociaż częściowego chronienia Puszczy Białowieskiej powróciła za sprawą wybitnego botanika, profesora Władysława Szafera, który przyczynił się do utworzenia także kilku innych polskich parków narodowych. Starania te doprowadziły do ustanowienia na obszarze puszczy w grudniu 1921 r. leśnictwa o nazwie Rezerwat. W kwietniu 1924 r. teren ten podniesiono już do rangi nadleśnictwa, a po kolejnych pięciu latach objęto go ochroną ścisłą.

11 sierpnia 1932 r. nadleśnictwo Rezerwat zostało przekształcone w najwyższą możliwą formę ochrony przyrody w Polsce pod nazwą Park Narodowy w Białowieży. Jego powierzchnia wynosiła wówczas 4693 ha. Obecną nazwę Białowieski Park Narodowy otrzymał w 1947 r. w ramach reaktywacji po okresie II wojny światowej.

Ważnym dniem w historii parku był 26 października 1996 r., kiedy to chroniony obszar zwiększono do obecnych rozmiarów i dodatkowo wyznaczono otulinę o powierzchni 3224 ha. Od 2011 r. w otulinie wprowadzono zakaz polowań i instalowania urządzeń łowieckich.

Białowieski Park Narodowy, ze względu na swoje niepowtarzalne w skali europejskiej walory przyrodnicze, doceniony został także przez UNESCO i to aż dwukrotnie. Najpierw w 1977 r. został uznany za Rezerwat Biosfery (pod nazwą Rezerwat Biosfery Białowieża), a w 1979 r. – co najważniejsze – został wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa. Jest to jedyny w Polsce i jeden z zaledwie trzech w całej Europie obiekt przyrodniczy znajdujący się na tej prestiżowej i niezwykle ważnej liście.

W 1992 r. wpis na Listę Światowego Dziedzictwa został rozszerzony o przyległą do Białowieskiego Parku Narodowego część jego białoruskiego odpowiednika – Parku Narodowego Bieławieżskaja Puszcza (Национальный Парк Беловежская пуща) – i tym samym został pierwszym w Europie transgranicznym obiektem Dziedzictwa

Przedmiot ochrony

Puszcza Białowieska jest ostatnim naturalnym lasem o charakterze pierwotnym na europejskim niżu. Oznacza to, że nigdzie indziej w Europie, poza terenami wyżynnymi i górskimi, nie zachowały się lasy w stanie niezmienionym przez działalność człowieka. Sprawia to zatem, że teren Puszczy jest niezwykle cenny na skalę nie tylko polską, ale też europejską, i właśnie to stanowi największy skarb Białowieskiego Parku Narodowego. Nie dość powiedzieć, że w obrębie parku rośnie ponad 1500 drzew zasługujących na miano pomnika przyrody, z których znaczna część przekracza wiek 500 lat oraz przybiera rozmiary i formy niespotykane nigdzie indziej.

Flora Białowieskiego Parku Narodowego to jednak nie tylko wiekowe drzewa. Rośnie tu przeszło 800 gatunków roślin naczyniowych (paprotniki oraz nasienne), co stanowi około 25% wszystkich gatunków naczyniowych występujących w Polsce. Do tego 200 gatunków mchów, 283 gatunki porostów oraz licznie reprezentowane królestwo grzybów. Liczba samych tylko gatunków wielkoowocnikowych (czyli takich, które wszyscy znamy choćby z grzybobrań) wynosi około 1600, co odpowiada ¼ wszystkich gatunków na kontynencie europejskim!

W grupie najcenniejszych roślin należy wskazać relikty po minionych warunkach klimatycznych. Są to m.in. wierzba borówkolistna i niebielistka trwała, będące pozostałościami po surowym, zimnym klimacie, a także wydmuchrzyca piaskowa, która upamiętnia okres cieplejszy w historii planety.

Białowieski Park Narodowy każdemu zapewne kojarzy się z żubrem, który zresztą jest symbolem parku. I nie ma się co temu dziwić, gdyż Podlasie jest prawdziwym królestwem tego największego, europejskiego ssaka. W polskiej części Puszczy Białowieskiej żyje obecnie około 500 osobników żubra, co czyni tę grupę największą, wolnościową populacją na całym świecie!

Nie samym jednak żubrem Puszcza stoi. W jej obrębie żyje 59 gatunków ssaków, około 250 gatunków ptaków, kilkanaście gatunków płazów, 7 gatunków gadów i 24 gatunki ryb. Najliczniejszą grupą zwierząt w parku są owady, reprezentowane przez niemal 9 tysięcy gatunków!

Zasługującymi na uwagę przedstawicielami białowieskiej fauny niewątpiliwie są sóweczka, dzięcioły – białogrzbiety i trójpalczasty – pachnica dębowa, żerdzianka urussowa, szlaczkoń torfowiec i lotnica zyska.

Materiały źródłowe