Babiogórski Park Narodowy

Dane techniczne

• Data utworzenia parku:
  30 października 1954 r.
• Lokalizacja: województwo małopolskie, powiaty suski i nowotarski, Beskid Żywiecki, masyw Babiej Góry (1725 m n.p.m.)
• Powierzchnia: 3392 ha
• Siedziba dyrekcji: Zawoja Barańcowa
• Symbol: okrzyn jeleni

Historia powstania parku

Pierwsze przymiarki do otoczenia przyrody Babiej Góry ochroną w postaci parku narodowego podjęto w 1925 roku wraz z powstaniem Państwowej Rady Ochrony Przyrody. Działania te były jednak mocno utrudnione ze względu na fakt, iż cenne tereny były własnością różnych organizacji: Lasów Państwowych (na stokach południowych) oraz Polskiej Akademii Umiejętności (na stokach północnych). Na szczęście dostrzegały one pilną potrzebę wprowadzenia działań ochronnych. Już w 1928 roku Lasy Państwowe wprowadziły na swoich terenach rezerwat o powierzchni 403 ha w partiach podszczytowych. Pięć lat później na podobny krok po swojej stronie zdecydowała się PAU, ustanawiając rezerwat o powierzchni 642 ha. Razem dało to już 1045 ha obszaru objętego ochroną w reglu górnym oraz piętrach subalpejskim i alpejskim.

Dalsze prace zostały przerwane przez wybuch II wojny światowej, w trakcie której Niemcy bardzo mocno eksploatowali okoliczne lasy. Dopiero po wojnie wznowiono działania PROP na rzecz utworzenia parku narodowego. Udało się tego dokonać 30 października 1954 roku, kiedy to na mocy rozporządzenia Rady Ministrów utworzono park narodowy o powierzchni 1703 ha (rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 1955 r. i od tego dnia park rozpoczął działalność). Od samego początku jednak Dyrekcja Parku zabiegała o rozszerzenie obszaru ochrony, uważając, że ustanowione 1703 ha są zdecydowanie zbyt małym terenem. Cel ten udało się osiągnąć dopiero w 1997 roku. Powiększono wówczas Park Narodowy do obecnych rozmiarów, a także od strony południowej utworzono otulinę o powierzchni 8437 ha.

Od 1977 roku Babiogórski Park Narodowy posiada status rezerwatu biosfery (jako jeden z pierwszych obszarów na świecie) i jest częścią programu UNESCO „Człowiek i biosfera” pod nazwą Rezerwat Biosfery „Babia Góra” (w 2001 roku do rezerwatu biosfery włączono także otulinę). Dodatkowo teren Babiogórskiego Parku Narodowego został włączony do sieci Natura 2000 na podstawie dyrektyw Unii Europejskiej (jako obszar siedliskowy oraz ptasi).

Warto dodać, że po stronie słowackiej z Parkiem graniczy rezerwat Babia Hora oraz park krajobrazowy Horna Orava.

Przedmiot ochrony

Niewątpliwie największym skarbem Parku jest niemal wzorcowy układ pięter roślinnych występujący na Babiej Górze oraz wchodząca w ich skład flora i towarzysząca jej fauna. Wyróżnia się tu wszystkie piętra typowe dla wysokich gór, takich jak Tatry czy Alpy, łącznie z piętrem alpejskim. Ze względu jednak na mniejsze rozmiary Babiej Góry oraz wyjątkowo surowy klimat na niej panujący, piętra te są obniżone w stosunku do analogicznych w Tatrach.

Niezwykle cenne są lasy zarówno regla dolnego, jak i górnego, gdyż w znacznym stopniu mają one charakter lasów pierwotnych – występują w nich jodły i buki w wieku szacowanym na co najmniej 350 lat. W reglu górnym swoje stanowiska ma, będący symbolem Parku, okrzyn jeleni – osiągająca do 2 metrów wysokości, niezwykle rzadka roślina. Poza Babią Górą występuje jeszcze jedynie na osuwiskowych wschodnich stokach Malinowskiej Skały w Beskidzie Śląskim. Z kolei piętro alpejskie poszczycić się może obecnością również bardzo rzadkiej rogownicy alpejskiej – rośliny będącej endemitem babiogórskim, czyli niewystępującej nigdzie indziej. Ogółem na Babiej Górze rośnie około 930 gatunków roślin oraz ponad 1300 gatunków grzybów i porostów, z czego 70 to typowe gatunki wysokogórskie, a aż 54 objętych jest indywidualną ochroną gatunkową.

Fauna Babiogórskiego Parku Narodowego reprezentowana jest przez około 4500 gatunków zwierząt na czele z niedźwiedziem, wilkiem, rysiem czy jeleniem. Wśród zwierząt zamieszkujących Park pojawiają się niezwykle rzadkie endemity m.in. należąca do gryzoni żołędnica europejska i nornik tatrzański.

Materiały źródłowe